‘Avatar 2’: alweer een film van James Cameron die kopje-onder gaat

Kan James Cameron de filmwereld andermaal verbazen met zijn 3D-magie? Deze week verschijnt de eerste trailer van Avatar: The Way of Water, het jarenlang uitgestelde vervolg op de lucratiefste film ooit gemaakt.

Het idee dat je op iets moet wachten, zei Andy Warhol eens, maakt het juist zo opwindend. De overpeinzing van de popartkeizer werd beroemd, pronkend op T-shirts, mokken, posters. Maar kun je ook te lang op iets wachten?

“Je zal jezelf onderschijten met je mond open”, ronkte James Cameron alweer lang, lang geleden over de beoogde visuele pracht van Avatar 2. Waarna het vervolg op ’s werelds lucratiefste speelfilm (huidige recettestand: 2,8 miljard dollar), aanvankelijk aangekondigd voor december 2014, een keer of acht werd uitgesteld. Het schrijven van het script duurde langer dan beoogd, en de technische innovatie voor de benodigde 3D-opnamen bleek onvoldoende ver gevorderd. Nadat de 67-jarige Canadese filmpionier de berichten over de zoveelste vertraging afdeed met de aankondiging van nóg vier peperdure vervolgdelen, volgde wéér een reeks vertragingen. Avatar werd een grap: steeds verder opschuivende releasedata, voor steeds meer filmdelen. En daarna was er de pandemie, die de planning nog een jaar of wat verder in de toekomst duwde.

En zo werd het 2022. Vanaf 16 december zal Avatar: The Way of Water te zien zijn in de bioscopen, dertien jaar na het eerste deel. De titel van werd vorige week bekendgemaakt bij de presentatie van de eerste trailer, die deze week exclusief te zien is voor het nieuwe Marvel-superheldenavontuur Doctor Strange in the Multiverse of Madness.

De meerwaarde van het tweede Avatar-deel moet worden gezocht in dat woordje water in de titel. Cameron, al sinds zijn jeugdjaren gefascineerd door onderwaterontdekker Jacques Cousteau, is een duikfanaat en hobby-onderzeeërbouwer. Zo’n man die voor zijn lol afdaalt in de kilometers diepe Marianentrog, en nadat Kate Winslet had geklaagd dat ze eens bijna was verdronken tijdens de opnamen van Titanic, kalm verklaarde dat de actrice helemaal niet wist hoe het voelde om écht bijna te verdrinken. Hij wel.

Onderwaterwereld

In The Way of Water voegen Jake en Neytiri zich bij een zeeclan van het Na’vi-natuurvolk. Het is tien jaar later: ze hebben Na’vi-kinderen, plus een adoptiemensenzoon. Deze film, zo meldde producent Jon Landau al, gaat óók over de perikelen van een ‘modern’ samengesteld gezin. Waar de eerste Avatar zich met name in de lucht en de jungle afspeelde, wordt nu de magische onderwaterwereld van de planeet Pandora verkend.

Cameron experimenteerde al met onderwater-3D bij zijn zeedocumentaires Ghosts of the Abyss (2003) en Aliens of the Deep (2005), maar stuitte nu op allerlei nieuwe filmische uitdagingen: lichtval en spiegelingen hinderen de vereiste exacte registratie van het motion capture-spel. Ook de opdwarrelende belletjes van eventuele perslucht bezorgden de crew hoofdpijn. Acteurs aan touwen laten zweven en de zee later inpassen was geen optie voor Cameron, dat oogde onvoldoende echt. Hij huurde ‘freedivers’ in, duikexperts die minutenlang zonder lucht kunnen, om de acteurs te trainen bij het langer inhouden van hun adem tijdens de onderwaterscènes. Winslet, die een bijrol speelt als een van de zee-Na’vi’s, haalde het setrecord: zeven minuten en veertien seconden.

3D kromp de voorbije jaren geleidelijk tot een visueel extraatje: leuk voor een bepaald slag popcornfilm, zoals die uit het scherm puilende dinosauriërs in de Jurassic Park-vervolgfilms. Kan Cameron de filmwereld nogmaals opschudden met zijn 3D-liefde?

Cameron nam ook al het derde Avatar-deel op. En begint binnenkort aan vier en vijf. Elk met een productiebudget van zo’n 250 miljoen dollar. De Fox-studio, die het origineel uitbracht, is inmiddels opgeslokt door Disney. Daar zal men zich geruststellen met de gedachte dat Cameron er de gewoonte van maakt juist te excelleren als hij het technisch onmogelijke tracht, de budgetten overschrijdt en alle geplande productieschema’s in de soep laat lopen, terwijl de pers al handenwrijvend op een flop rekent. “Blub, blub, blub”, kopte Time magazine vóór het eveneens uiterst moeizaam tot stand gekomen Titanic in première ging. De weinig bescheiden Cameron, zo constateerde The New Yorker ooit in een profiel van de filmmaker, weet al een carrière lang ‘griezelig’ goed voor elkaar te krijgen dat mensen hem graag zien falen. Om dit dan telkens niet te doen.

3D-trucjes

De eerste seconden van de anderhalve minuut 3D-trailer tonen wat rijzige Na’vi, huppelend over de vegetatie tussen twee zwevende rotsen: Avatar zoals we het al kenden. Maar dan zijn er de onderwaterflitsen. Zie die Na’vi-man meeliften aan de vin van een reusachtig walvisachtig dier, als in de ultieme newagedroom. Of de Na’vi-vrouw (Winslet?) koekeloerend naar een anemoon, terwijl op de achtergrond de meest wonderlijke vissen passeren. Bij de eerste Avatar zei Cameron nog dat hij wars was van die typische 3D-trucjes, waarbij iets ineens heel ver de zaal in steekt. Nu zien we de hals en kop van een loch nessiaans zeedier diep de zaal in reiken. Fabuleus.

De spaarzame dialoog in de trailer klinkt vertrouwd: “Ik weet één ding,” bezweert Na’vi-vader Jake, “waar we ook gaan, deze familie is onze vesting!”

Cameron weet precies hoe het publiek op zijn film zal reageren, voorspelde hij al in het blad Vanity Fair. “Als je van de eerste hield, zal je ook van de nieuwe films houden. Als je de eerste haatte, zal je deze waarschijnlijk ook haten. Als je van de eerste hield, maar later zei dat je ’m haatte, zal je waarschijnlijk ook van deze houden.”