TheaterrecensieAntigone in de Amazone
‘Antigone in de Amazone’ van Milo Rau/NTGent mist politieke kracht ★★☆☆☆
Milo Rau wil theater maken als een daad. Een voorstelling moet ons veranderen als mens, maar daarvoor heeft Rau de kracht van fictie nodig, doordesemd met een dwingende realiteit. In Antigone in de Amazone zijn fictie en realiteit hoogstens oppervlakkig op elkaar geplakt.
Arme Antigone. In onze recente theatergeschiedenis moet ze voortdurend andere petjes opzetten. Nu eens is ze intersectionele feministe, dan weer moslima op zoek naar gerechtigheid, meestal is ze gewoon een leeg canvas waarop hedendaagse makers hun bezorgdheden projecteren. De heldin van Sophocles’ tragedie, die een belangrijke vraag stelt over de verhouding tussen wet en moraal, lijkt inzetbaar voor elke strijd.
Zo ook bij Milo Rau. Voor Antigone in de Amazone sculpteert hij het verhaal over de koningsdochter die haar broer wil begraven op maat van de sociaal-ecologische strijd van de Braziliaanse landlozenbeweging (MST). Het conflict plaatst de Braziliaanse overheid, die het Amazonegebied exploiteert, tegenover de inheemse volkeren.
In 1996 leidde een demonstratie van de MST tot een bloedbad op de weg die het gebied doorkruist. De ploeg van Rau reisde naar Brazilië om er met de lokale bevolking dat geweld te re-enacten. Die opnames vormen zowel start- als eindpunt van deze Antigone.
Op de bühne staan vier performers/muzikanten (Pablo Casella, Sara De Bosschere, Frederico Araujo en Arne De Tremmerie) die het verhaal, hun omgang daarmee en de overeenkomsten tussen de tragedie en de actuele geschiedenis contextualiseren, op een vrij didactische manier. Ze houden ons hier, terwijl het gros van de fictiescènes daar gebeurt en via schermen tot ons komt.
Een belangrijk verschil met bijvoorbeeld Raus La reprise: de re-enactment van het geweld gebeurde live in de zaal. Het vertellen en het gebeuren vloeiden samen, het publiek maakte deel uit van de daad – daar werd hier.
Nu kijkt het Vlaamse publiek naar de verslaggeving van een sociale strijd ergens ver weg. De twee sporen grijpen nooit écht in elkaar, ondanks de keurige dramaturgische vertaling van antieke scènes naar hedendaagse situaties. Antigone is een mal, zonder dat er een nieuwe fictie ontstaat die een eigen verhaal vertelt (over ons).
Daartegenover staat, ter verdediging van Rau, dat het steeds irrelevanter wordt om te schrijven over de voorstelling alleen, omdat deze slechts het topje is van de ijsberg. Het productieproces, de vloed aan essays en opinies, zelfs het mediacircus dat na de re-enactment ontstond in internationale media – het maakt allemaal deel uit van Raus ‘globaal realisme’.
Dat Antigone in de Amazone als voorstelling weinig veroorzaakt, betekent niet dat het hele proces dat niet doet. Maar dat is voer voor andere critici.
Info: ntgent.be.
