Schilderkunst
Alle schilderijen van Vermeer zijn nu toch bij elkaar, in je broekzak
De 36 schilderijen van Johannes Vermeer zullen nooit meer worden herenigd op een tentoonstelling. In een virtueel museum hangen ze nu toch allemaal bij elkaar.
Je kunt door de voordeur naar binnen stappen, maar ook van bovenaf het museum binnen vliegen, want het heeft geen dak. In het echt kan dat natuurlijk niet. Maar eenmaal binnen – oog in oog met het Meisje met de parel – vervliegt die gedachte al snel. Binnen de kortste keren heb je het gevoel dat je door een fysiek museum wandelt. En wat voor een museum! Alle 36 schilderijen die bekend zijn van Johannes Vermeer (1632-1675) hangen er bij elkaar, wat in het echt nooit meer mogelijk zal zijn.
Maandagmiddag opende dit gedroomde museum voor Vermeer-liefhebbers zijn ‘deuren’. Iedereen, waar ook in de wereld, kan dit eerste online overzicht van de Hollandse meester gratis bekijken. Bezoekers hoeven alleen maar de app Google Arts & Culture (Google Play/App Store) te downloaden op hun computer, tablet of smartphone om rond te kunnen wandelen door de Pocket Gallery, zoals dit virtuele museum wordt genoemd.
Broekzakmuseum
Directeur Emilie Gordenker van het Mauritshuis in Den Haag kwam met het idee voor een museum op ‘broekzakformaat’, dat het volledige oeuvre van Vermeer in een zeer hoge resolutie laat zien, aangevuld met uitgebreide informatie over zijn werk en leven. “Ik weet dat er mensen zijn die als pelgrims over de wereld reizen om alle Vermeers te bekijken”, vertelt Gordenker.” Het mooiste zou natuurlijk zijn om al die schilderijen bij elkaar te brengen op een tentoonstelling. Helaas zal dat nooit meer mogelijk zijn, omdat de meeste te kwetsbaar zijn om nog te reizen. Zo kwam ik op het idee om een virtueel museum te laten bouwen.”
De Google-afdeling Arts & Culture had daar wel oren naar, mits alle musea met werk van Vermeer zouden meedoen. Zijn oeuvre is verspreid over achttien collecties in zeven Europese landen en de Verenigde Staten. Dat was nog een hele toer, maar na anderhalf jaar had Gordenker het voor elkaar. Zelfs het Isabella Stewart Gardner Museum in Boston doet mee, waaruit in 1990 het schilderij Het concert (1664) werd gestolen dat sindsdien spoorloos is.
Details
De museumzalen zijn ingericht door medewerkers van het Mauritshuis. Gordenker: “Alle schilderijen hangen levensgroot en perfect belicht aan de muren. Bezoekers kunnen de schilderijen zo sterk uitvergroten dat details zichtbaar worden die je in een gewoon museum met het blote oog niet of nauwelijks kunt zien. In dat opzicht kan de technologie zoveel toevoegen.” De tentoonstelling begint met drie van zijn vroege werken. Vervolgens worden de werken thematisch ingedeeld: er is een ruimte over ‘Contemplaties’ en eentje over ‘Tronies.’ In de laatste zaal hangt het Meisje met de parel (1665-1667), het topstuk uit het Mauritshuis zelf.
De expositie is verrijkt met extra informatie, bijvoorbeeld over parels, omdat Vermeer die zoveel schilderde. Ook kan de Nederlandse molen worden bezocht die bijna vierhonderd jaar geleden verf voor Vermeer produceerde. Bezoekers mogen ook bladeren door het doopregister van Delft, waarin Vermeer op dezelfde pagina staat als de wetenschapper Antoni van Leeuwenhoek. ‘Ronddwalen’ door de musea waar de schilderijen in het echt hangen, is eveneens mogelijk. Zelfs de Britse koningin Elizabeth II opende de deuren van haar Picture Gallery in Buckingham Palace, waar het schilderij De muziekles (1662-1664) hangt.
Voor Google is dit het eerste virtuele museum dat ze hebben samengesteld, zo verklaarde Laurent Gaveau, directeur van Googles Arts and Culture Lab, aan The New York Times. Maar wat de technologiegigant betreft, hoeft het daarbij niet op te houden. Een concreet, nieuw project is er nog niet, maar “we kunnen allerlei soorten musea bedenken die nooit hebben bestaan”, aldus Gaveau. “We willen eerst zien hoe mensen hierop reageren, en we willen zien, vanuit technologisch oogpunt, of nu alles klopt, en hoe het kan worden verbeterd.”
