Actrice Nicole Kidman: ‘Het lichte spul interesseert me niet’

Vanaf dit weekend schittert Nicole Kidman (53) naast Hugh Grant in de miniserie ‘The Undoing’. Na het alom bejubelde ‘Big Little Lies’ vond de actrice opnieuw een personage dat het beste in haar naar boven haalt: dat van de getormenteerde, onpeilbare vrouw. ‘Hoe ouder ik word, hoe meer ik zelf mijn artistiek traject bepaal. Heel bijzonder.’

In de HBO-miniserie The Undoing, een psychologische thriller die op 25 oktober in première gaat op Streamz, speelt Nicole Kidman Grace Fraser, een therapeute in Manhattan wier naadloos geordende leven plotseling overhoop wordt gehaald door geweld en begeerte. Grace, nu eens vurig, dan weer onderkoeld, is een personage dat we Kidman eerder al zagen spelen. Dankzij de emotionele en seksuele ambiguïteit is dit het soort rol waarin we haar het liefst van al zien, waarin de 53-jarige actrice telkens opnieuw haar talent kan uitdiepen. “Ik heb me bij momenten verweerd tegen die emotionele intensiteit, uit zelfbehoud”, zegt Kidman. “Maar nu denk ik: nee, lever je over. Zelfs al begrijp je het niet helemaal, laat het over je heen komen. Ik ben niet geïnteresseerd in het lichte spul.”

Is uw band met het publiek door de jaren veranderd?

“Als ik me daardoor zou laten leiden, had ik wellicht veel rollen afgeketst, uit angst om als een volslagen weirdo te worden afgeschreven. Wat een beangstigend idee om je te schikken naar wat de mensen denken, in een maatschappij waarin momenteel sowieso al snel wordt geoordeeld.

“Als acteur moet je het risico kunnen nemen dat een rol niet aanslaat. Soms werkt het en krijgen kijkers het gevoel: ik kén dat type! Zoals bij Celeste (Kidman speelde de door haar echtgenoot mishandelde Celeste Wright in de HBO-reeks ‘Big Little Lies’, 2017, red.). Ik werd soms op straat aangeklampt door mensen die me wilden beschermen. Maar als ik te zeer gehecht zou raken aan dat soort erkenning, kon ik nooit meer een personage spelen dat minder verbondenheid opwekt.”

Celeste is, net zoals Grace in The Undoing, een rol die seksuele vrijpostigheid vergt. Niet veel acteurs slagen erin om dat op uw niveau te etaleren. Leidt de toenemende vooringenomenheid, waarnaar u zonet verwees, tot een nieuw soort preutsheid in Hollywood?

“Kijk naar Normal People (recente minireeks, een adaptatie van Sally Rooneys sexy bestseller uit 2018 over twee geliefden in het hedendaagse Ierland, red.). Dat was voortreffelijk werk van die twee acteurs.

“Ik maakte als actrice al situaties mee waar ik me niet helemaal goed bij voelde. Wellicht ben ik daarin een voortrekker geweest. Zoals bij Stanley Kubrick (Kidman en haar toenmalige echtgenoot Tom Cruise speelden een getrouwd ­koppel in zijn psychoseksuele drama ‘Eyes Wide Shut’, uit 1999, red.), die volledige, frontale naaktheid van me verwachtte. Dat zag ik niet zitten, dus kwamen we tot een goede, ­contractueel verankerde overeenkomst. Hij zou me de naakt­scènes tonen nog vooraleer ze de film haalden. Dat gaf me een veilig gevoel.

“Ik heb geen enkele scène geweigerd en zo kreeg ik de kans om dat gecompliceerde huwelijk te verkennen. Dat er kansen verloren zouden gaan om een verhaal op de juiste manier te vertellen, heb ik nooit gewild. En het is heerlijk om je als vrouw op een positie te bevinden waarin men rekening met je houdt. Schrijf dit alsjeblief correct op, zodat het juist geïnterpreteerd wordt.”

Wat precies?

“Dat die contractuele afspraak met een regisseur me in staat stelt om naakt- en seksscènes te doen, omdat ik me veilig voel. Seksualiteit zit opgesloten in een doos. Ik doe er wel graag iets mee, maar ik wil niet uitgebuit worden. Ik hou van de relatie tussen een regisseur en een acteur. Als die puur is, is dat prachtig. Net zo prachtig als de momenten waarop je met alle acteurs samen je werk doet.”

Houdt u daar meer van dan van het leven buiten het acteren?

“Vroeger wel. Dat veranderde wellicht toen ik in de dertig was. Ik begon op mijn veertiende te werken. Mijn eerste kus was op de scène. Mijn leven speelde zich op een artistiek niveau af.”

Kwam u ergens onderweg tot het besef dat leven in uw job misschien niet zo gezond was?

“Ik weet niet of dat zo ongezond was.”

Dat doet dan weer een andere vraag rijzen: waar speelde het echte leven zich volgens u af?

“Geloof je in parallelle universums? Ik heb net Tenet gezien. (lacht) Als ik had kunnen kiezen, dan weet ik niet of ik wel actrice geworden zou zijn. Maar het trekt me zo aan dat het geen keuze is. Gosh, wat is dat, het echte leven? Ik vind het een vreselijke gedachte dat ik een afwezige moeder zou zijn voor mijn kinderen, of er niet zou zijn voor mijn geliefden. Ook het idee om te sterven en weg te drijven naar een ander universum, vind ik best eng.” (lacht)

Waarom lacht u nu?

“Ik zie hoe je naar me kijkt.”

Ik zweer dat ik er niets negatiefs mee bedoel. Ik kijk gewoon soms sceptisch, hoewel ik dat niet ben.

“Denk eraan dat je nu een beetje tegen Masha praat (in de nog uit te brengen adaptatie van Liane Moriarty’s roman ‘Nine Perfect Strangers’ speelt Kidman de mysterieuze uitbater van een wellnessresort, red.). Ik probeer Nicole te zijn voor jou, maar ik verken momenteel vooral andere realiteiten. Dat deed ik ook in Rabbit Hole (een hartverscheurende film uit 2010, waarin ze een moeder speelt die de dood van haar jonge zoon probeert te verwerken, red.). Die film draait helemaal om de vraag: bestaat er een parallel universum waarin ik gelukkig kan zijn?”

U had het net over uw houding tegenover uw werk toen u jonger…

(onderbreekt) “Er is niet zoiets als ‘het moment waarop alles veranderde’. De essentie van wie je bent, evolueert. Je suggereerde dat het echte leven uiteraard belangrijker is dan het werk, het artistieke. Mijn reactie was: is dat zo? Dat was een beetje provocerend bedoeld.

“Het meest essentiële aan een mens zijn, is voor mij de verbinding met anderen. Ik keek onlangs naar The Master met Philip Seymour Hoffman, en voelde dankbaarheid voor wat hij als artiest gedaan heeft. Zo veel acteurs en films zijn misselijkmakend mooi. Pacino in The Godfather. De zaken waar Kubrick ons over heeft doet nadenken. Het doet me huilen, want wat zij ons gegeven hebben, overstijgt hun leven.”

U had het al een paar keer over Stanley Kubrick. Het is duidelijk dat met hem werken belangrijk voor u was. Welke totale overgave en persoonlijke psychologische analyse vroeg hij van u en Tom Cruise in Eyes Wide Shut? Had u ooit het gevoel: wat vreemd, wat we hier aan het doen zijn?

“Nee. Daar zit de misvatting: we vonden het heerlijk om met hem te werken. De opnames hebben twee jaar geduurd. We woonden toen, samen met onze twee kinderen, het grootste deel van de tijd in een caravan op het terrein, en maakten spaghetti omdat Stanley soms graag samen met ons at. We werkten samen met de allergrootste filmmaker, vonden een manier van leven en genoten van het leven op de set.

“We dachten eigenlijk dat de opnames maar drie maanden zouden duren. Het werd een jaar, anderhalf jaar... Maar je beseft: als ik me overgeef, dan wordt het heerlijk.”

Welke voldoening geeft acteren u nu?

“Het is heel vreemd. Veel mensen worden angstiger en willen zich veiliger voelen naarmate ze ouder worden. Maar ik wil me juist blijven smijten: in het ouderschap, mijn relatie, mijn werk. Ik neem de pijn erbij, maar evengoed het genot dat het me verschaft. Want zo voel ik dat ik leef. Dit leven is een enorm geschenk.

“Mijn vermogen om lief te hebben gaat heel ver. De liefde voor mijn kinderen en voor mijn moeder, die 80 is, en mijn verlangen om haar niet te verliezen. Vorig weekend was ik nog bij haar thuis. Ze haalde een cd boven met de stem van mijn vader, die zong. Ik kreeg een steek in mijn maag. De meeste mensen zouden het afzetten, maar ik wilde blijven luisteren.”

Ik las dat u op zoek gaat naar risico’s in de rollen die u aanvaardt. Wat is er riskant aan Grace Fraser?

“Ik weet niet of ik het woord ‘risico’ wel gebruikt heb. (Kidman heeft een goed geheugen. In een interview uit 2013 zei ze: ‘Als ik het gevoel heb dat een rol gevaarlijk is of me angst inboezemt, dan word ik er nog harder door aangetrokken’, red.). Ik doe wel vaker dingen die me een ongemakkelijk gevoel geven. Filosofie en de menselijke psyche interesseren me, net als het stoïcisme. Het woord ‘risico’ lijkt wat oppervlakkig. Het draait me meer om de verhalen, voor mij zijn het manieren om de mensheid te verkennen.”

Bent u geïnteresseerd in het stoïcisme in de zin dat het een kwaliteit is die u enigszins tekortkomt?

“Wellicht. Stoïcisme kan me helpen overleven. Vooral nu, met een moeder die het moeilijk heeft. De sterfelijkheid is sterk aanwezig – en pijn. Hoe reageer je? Ik heb de kracht om te kiezen hoe ik reageer. Nu doe je me huilen!”

Hopelijk om de juiste redenen.

“Ja, ja. Ik ben tegenwoordig nogal gericht op familie, op mijn leven, en dat speelt allemaal een rol.”

U speelt nu vooral personages die een breed scala van expressie vergen. Maar u aanvaardde ook al minder veeleisende rollen, wellicht om carrièreredenen.

“De Australische filmsector is klein en heeft moeite om het hoofd boven water te houden. Het enige wat me interesseerde, was de hort op gaan en werken. Selectief zijn was zelfs niet aan de orde, ik moest geld verdienen. Ik kwam ook niet uit een rijk gezin. En dus draaide het om werken.

“Tot ik een gewetensbezwaarde kon spelen in een Australische miniserie over de Vietnamoorlog (Vietnam, uit 1987, red.). Ik begon dingen te doen die me boeiden: een personage ontleden, werken met getalenteerde mensen. En vervolgens werd ik verliefd en kwam ik naar de States. Het was nogal grillig. Hoe ouder ik word, hoe meer ik zelf mijn artistiek traject bepaal. Heel bijzonder.

“Wel maakte ik een jaar of tien geleden een periode door waarin het moeilijk was om rollen vast te krijgen. De leeftijd, zeiden ze. Ik was getrouwd, zwanger en had het gevoel dat mijn carrière niet echt vlotte. Alsof er een muur rond me was opgetrokken.”

Die leeftijdsgrens had wellicht te maken met de heersende opvattingen over seksuele begeerlijkheid. Er zijn niet veel jobs waarin je als vrouw zo duidelijk plaats moet ruimen voor iemand jonger.

“Je krijgt dat niet rechtstreeks te horen, je moet het tussen de lijnen lezen. Maar ik was te naïef om het te zien. Ik dacht: de mensen zijn me gewoon beu.”

Op een bepaald moment leek uw carrière voor een groot deel om lef te draaien, althans in de ogen van het publiek. Tussen 1998 en 2004 deed u Moulin Rouge, Dogville, het theaterstuk The Blue Room, The Hours en Birth. Houdt u nog steeds rekening met dat verrassingselement?

“Weet ik niet. Bij Dogville wilde ik vooral samenwerken met Lars von Trier. Het was fijn om naar Zweden te reizen, en om daar bijna in een commune te leven terwijl we dat soort cinema maakten.

“Bij The Blue Room draaide het om loskomen van Kubricks wereld. Ik stelde me de vraag: kan ik op dit moment met een andere regisseur samenwerken? Het antwoord was nee. En dus koos ik voor toneel.”

U deed ook rollen met een hoog celebrity glamour-gehalte. Het spotje voor Chanel No. 5, Grace Kelly in Grace of Monaco in 2014...

“Ik heb altijd mijn intuïtie gevolgd. Chanel No. 5 deed ik omdat ik het fijn vond dat Karl Lagerfeld me zou kleden. Ik had dan wel een feministische moeder, ook zij kleedde me soms aan als een pop. We schuimden de vlooienmarkten af, op zoek naar de mooiste jurken. Ik ben opgegroeid met een liefde voor dat soort dingen. Dat reclamespotje voor Chanel was een fantasie voor me.

“Ik beschouw mezelf niet als een filmster, maar als een actrice. Een mooie jurk is uiterlijke praal. Regisseur Baz Luhrman zei altijd tegen me: ‘Nicole, je bent geen girl next door’. Maar ik wil er wel een kunnen spelen, antwoordde ik dan. Zijn reactie: ‘Nee, daar zullen ze je nooit voor vragen’. Ik begreep dat niet. Stanley zei: ‘Je bent een volbloed’. Daar hou ik niet van. Sluit me niet op, maar laat me groeien en exploreren. Meer vraag ik niet. Dat is de volbloed in me die spreekt. Ik ben aan het steigeren.

“De laatste rol die je gespeeld hebt, bepaalt hoe het publiek je ziet. Ik begrijp wel waarom andere acteurs liever sympathieke rollen aannemen. Maar voor mij doe je dan de condition humaine onrecht aan.”

Een vraag over The Undoing. Daar valt me een heel bijzonder aspect van uw acteerwijze op. Waarom rolt u met de ogen?

“Omdat ik Australische ben. We hebben het moeilijk met complimenten.”

Ik zei niet: ‘positief opvalt’.

(lacht) “O, oké. Zo zie je maar.”

Ik heb nog eens naar The Human Stain gekeken, de film uit 2003 naar de gelijknamige roman van Philip Roth.

“Waarom?”

Ik wil weleens weten of u die rol ook met Philip Roth besprak. In zijn roman is uw personage enigszins onbeduidend, maar dat merk je niet aan uw acteerprestatie.

“We praatten meer over het leven, want het was wel Philip Roth. Als ik met hem uiteten ging, had ik altijd het gevoel: ‘Mijn god, vertél het me’. Hij was een van de grote geesten. Moeilijk maar groot. Hij reikte me flardjes over het personages aan. En hij haatte schuldbesef. Volgens hem was dat een volslagen narcistische, egoïstische emotie. Hij geloofde er niet in. Hij vond het zelfs geen emotie. Ik denk dat we daar ruzie over maakten. ‘Ik ben katholiek. Het bestaat wel degelijk, Philip.’ En hij zei: ‘Nee, het is egoïstisch en narcistisch’.”

Was hij charismatisch?

“Heel fors. Krachtig. En boos.”

Waarover?

“Over zowat alles. Hij had rugpijn en was daar kwaad over. Een heel slechte rug. Kende je hem?”

Alleen van zijn boeken.

“Zou jij niet zeggen dat er veel woede in hem zat?”

Onder andere.

“Ja, er was veel meer. Hij had een hoop pathos, angst, zoals veel van die grote geesten. Ook Stanley. Die grote geesten waren heel uitdagend. Net zoals Jane Campion (Kidman speelde in haar adaptatie van ‘Portrait of a Lady’, en recenter in haar minireeks ‘Top of the Lake’, red.), want ik betrek er graag vrouwen bij. Je kunt me over Jane vragen.”

Waarom speelde uiteindelijk Meg Ryan en niet u de hoofdrol in In the Cut, de erotische thriller van Campion uit 2003? U coproducete de film wel.

“Ik werkte er een paar jaar aan met Jane en Susanna Moore (schrijfster van de roman waarop de film is gebaseerd, red.). Ik had een ernstige knieblessure. Ik heb veel dingen niet gedaan vanwege die blessure, en praat niet graag over films die ik uiteindelijk niet gedaan heb. Het kwam er eigenlijk op neer dat ik een jaar lang niet langer dan tien seconden kon staan. Ik kan niet werken als ik geblesseerd ben.

“Jane wilde de film maken, en ik was blij dat Meg Ryan de kans kreeg. Ik hou ervan als iemand de kans krijgt om iets te doen waarvan je niet meteen zegt: dat is perfect. Ik denk dat Meg het best opwindend vond om iets totaal anders te doen.

“Ik hou van alle films van Jane. Mensen zoals zij ­veranderen de wereld op artistiek vlak.

“Ik ga binnenkort in Ierland samenwerken met Robert Eggers (de regisseur van onbehaaglijke arthousefilms zoals ‘The Witch’ en ‘The Lighthouse’. Zijn huidig project, ‘The Northman’, waaraan Kidman meewerkt, is een wraakfilm die zich afspeelt in het 10de-eeuwse IJsland, red.). Het is vreemd om zoiets te doen tijdens een pandemie, maar ik wil hem niet laten vallen. Ik geloof in zijn kunst. Breng ik mezelf zo in gevaar? Ja, graag, om dat te steunen. Het draait om loyaliteit ­tegenover mensen die kunst maken in verraderlijke tijden. Daar wijd ik mijn leven aan, en dat zal ik altijd blijven doen. (lacht) Zware stuff.”

De zesdelige miniserie The Undoing is gebaseerd op het boek You Should Have Known van Jean Hanff Korelitz, en is vanaf 25 oktober te zien op Streamz.