Actrice Charlotte De Bruyne (Ontroerend Goed): ‘Wij hebben geen drang naar het sterrendom’

Ze draait een nieuwe film voor de broers Dardenne. Ze bereidt zich voor op haar rol in Het smelt. Maar het is bij theatergezelschap Ontroerend Goed dat actrice Charlotte De Bruyne (30) thuiskomt. Na een jaar coronastilte herwerkt ze met KASK-studenten de klassieker The Smile off Your Face. ‘Het was een evidentie dat ik voor actrice zou studeren. Ik was met niets anders bezig.’

“Ik mag nu koffie drinken in de leraarskamer. Dat is mega-raar. Maar het is ook heel leuk.” Nog geen decennium nadat ze zelf, als student, de doolhof van de Gentse hogeschool KASK verkende, leidt actrice en theatermaker Charlotte De Bruyne er nu zelf studenten op. “Ik besef nog niet zo goed dat ik al tien jaar ouder ben dan een ander wezen dat volwassen is en al theater speelt. Dat is waarschijnlijk het issue van dertig zijn, zeker? Maar ik vind het eigenlijk heel fijn om met die jonge generatie te werken. Ik wil dat nog doen.”

Met elf studenten uit het derde jaar van de dramaopleiding herwerken De Bruyne en haar collega Aurélie Lannoy (39) The Smile off Your Face, een zeventien jaar oude voorstelling van Ontroerend Goed, het Gentse gezelschap waarvan ze deel uitmaken. Het is een uniek stuk, met geen ander te vergelijken, waarbij toeschouwers worden geblinddoekt en geboeid, en op een rolstoel langsheen de acteurs worden geleid. Het is een zintuiglijke, intieme ervaring; soms onwennig, vaak indrukwekkend, altijd prachtig. Het stuk werd door de Britse krant The Guardian recent nog opgenomen in een lijstje met ‘de beste 50 voorstellingen van de 21ste eeuw’.

Sinds de première in 2004 heeft Lannoy alle voorstellingen van The Smile off Your Face gespeeld. “We hebben met The Smile meer dan tien jaar getourd, over de hele wereld”, zegt ze. “Dat zijn honderden voorstellingen, voor honderden en honderden toeschouwers.”

Ontroerend Goed ontstond twintig jaar geleden in het Gentse café Damberd als poëzieclub. Tot Alexander Devriendt – vandaag artistiek leider van het gezelschap – en zijn kompanen besloten om hun poëzie ook live te brengen. Poëzie groeide naar performance, performance werd theater. Maar dan wel theater zoals je het maar zelden ziet.

“The Smile is ontstaan als een zoektocht naar een andere manier om theater te maken”, vat De Bruyne het samen. Lannoy: “Het idee was om vaste theatercodes te nemen en aan te passen. De zetel werd een rolstoel, en de toeschouwer kan niets meer zien.”

De Bruyne was op dat moment nog een 14-jarige scholier, die niets met Ontroerend Goed te maken had. Maar ze acteerde al wel. “Ik zat van mijn twaalfde bij De Kopergietery, en op mijn zestiende heb ik Alexander – en dus ook Ontroerend Goed – leren kennen. Toen heb ik ook The Smile off Your Face gezien. Dat was voor mij een heel belangrijk moment. Toen dacht ik: wow, zo kan theater zijn. Ik was zot van die voorstelling. The Smile heeft mij echt iets nieuws getoond. Het klinkt misschien dwaas, maar het voelde echt een beetje alsof ik het licht had gezien.”

Opgehemeld

In hetzelfde jaar werd ze gecast in een andere voorstelling van Ontroerend Goed, Pubers bestaan niet. Goed voor een vijftienkoppige cast, voor vijf sterren in The New York Times en, net als The Smile, een wereldwijd succes. “Wat een bom!”, herinnert De Bruyne zich. “Na de première in De Kopergietery zeiden ze: we gaan ook in hetpaleis in Antwerpen spelen. Toen was de hele cast al extatisch, gewoon omdat we naar Antwerpen gingen. En dan gingen we plots naar Edinburgh. Dat was nog zotter. Het voelde toen alsof we al het summum hadden bereikt. Dan bleek dat stuk daar een megahit te zijn. Waarna we drie jaar lang hebben getourd, met die hele bende, als een uit de hand gelopen scoutskamp.

“Ik herinner me nog de vlucht van Los Angeles naar Nieuw-Zeeland, en ik dacht: what the fuck is hier aan het gebeuren? Ik viel van de ene verwondering in de andere. Ontroerend Goed heeft mij op heel jonge leeftijd de wereld getoond. Ik was heel triestig toen die tournee was afgelopen. Daarna is die verwondering nooit meer hetzelfde. Het was als de eerste keer verliefd worden. Ik ben zo dankbaar dat Pubers bestaan niet mijn start was, mijn kennismaking met wat theater kon zijn. En ik heb met die voorstelling vrienden voor het leven leren kennen. En Alexander, mijn lief voor het leven.”

Pas twee jaar later zou ze effectief aan een acteeropleiding beginnen. Al in het vijfde middelbaar deed ze met succes een toegangsproef voor de dramaopleiding van het KASK. “Dat was leuk om te weten, maar het maakte het wel moeilijk om mijn zesde middelbaar door te komen. Omdat ik dacht: wat doe ik hier nog? Ik zat heel graag bij De Kopergietery, en ik was met niets anders bezig in mijn leven. Het was een evidentie dat ik drama zou gaan studeren.”

“Als ik nu terugkijk op die periode – The Smile zien, bij Ontroerend Goed spelen, op het KASK beginnen, Alexander leren kennen, met wie ik nu getrouwd ben en een kind heb – was dat echt heel bepalend. Nu denk ik: wow, dat was echt héél veel tegelijk. Alles schoot in gang. Maar toen voelde dat gewoon supergoed aan.”

Het is moeilijk te bevatten hoe snel de carrière van De Bruyne uit de startblokken schoot. Nog tijdens haar opleiding maakte ze haar filmdebuut in Little Black Spiders (2012), een rol waarvoor ze haar eerste Ensor kreeg. Twee jaar later werd ze opnieuw bekroond, voor haar rol in Dominique Derudderes Flying Home (2014), waarin ze Fifty Shades of Grey-ster Jamie Dornan als tegenspeler had. De Bruyne werd overal opgehemeld. “Na Flying Home hoorde ik: ‘Je moet naar Hollywood’ en ‘Je moet een internationale agent nemen’.”

Of, in de woorden van Deruddere: “België zal te klein blijken voor Charlotte De Bruyne.” De Bruyne: “Ik vind het geweldig dat hij dat gezegd heeft, maar daardoor denk je wel even dat België effectief te klein is – wat dus niet het geval is. (lacht) Maar dat is lang geleden. Ik streef dat niet echt na, ik heb dat een beetje losgelaten. Ik heb geen zin om nu te beslissen waar ik over zoveel jaar moet staan, of wat er tegen dan moet gebeuren. Vroeger deed ik dat wel soms. Dan dacht ik: op mijn dertigste moet ik in het buitenland werken. Maar dat helpt niet. Het maakte mij niet gelukkig. Die focus op een internationale carrière is nu niet meer zo groot. Ik wil gewoon zo goed mogelijk worden in mijn job, en dan zien we wel.”

Zolang ze Ontroerend Goed heeft, zul je Charlotte De Bruyne niet snel horen klagen. “Sinds Pubers bestaan niet is Ontroerend Goed altijd een deel van mijn leven gebleven. Ik kom er echt thuis. En onze compagnie zit vol met houd-je-voetjes-maar-op-de-grondmensen. Wij hebben geen drang naar het sterrendom.”

Knallen

Bij Ontroerend Goed is De Bruyne ook meer dan een actrice. Ze creëert, ze maakt, ze schrijft. Met actrice Anemone Valcke en producente Sarah Marks werkt De Bruyne, die op tv te zien was in De twaalf en Black-out, aan een nieuwe serie, No Hard Feelings. En bij Ontroerend Goed krijgt ze nu de verantwoordelijkheid om een klassieker te herwerken, en en passant een klein dozijn studenten mee op te leiden. “Aanvankelijk was ik een actrice die vooral luisterde. Ik weet nog dat we na Pubers aan een nieuwe voorstelling begonnen te werken, A Game of You (die op de Zomer van Antwerpen wordt hernomen met studenten van het Antwerpse conservatorium, EWC), en dat ik dacht: dit is zo fucking complex. Ik snapte daar niets van. Nu pas voel ik het zelfvertrouwen om dingen op te werpen, of mee de eindbeslissingen te nemen.”

De actrice is dus ook theatermaker geworden, maar het laatste anderhalf jaar viel er weinig te acteren, en weinig theater te maken. Voor Ontroerend Goed vielen er sinds het begin van de pandemie meer dan driehonderd voorstellingen weg, en in plaats van op de scène of in een repetitieruimte te staan, moesten Charlotte De Bruyne en Alexander Devriendt simpelweg in hun Gentse woonkamer wachten tot ze weer konden spelen. “Het was redelijk klein om met z’n tweeën thuis te zitten”, zegt de actrice. “Maar onze dochter is nu twee: toen was ze nog geen jaar oud. Ik ben ook heel blij dat we zo veel tijd met elkaar en met haar konden spenderen.”

“Maar het is ook moeilijk geweest. We zaten midden in de creatie van een nieuwe voorstelling, Every Word Was Once an Animal, toen de lockdown inging. We hebben geprobeerd om via Zoom-sessies verder te werken, maar dat was een totale ramp. Alexander heeft op een bepaald moment gewoon gezegd: dit gaat niet.

“Alexander en ik hebben de wereld nodig om te creëren. Ook al is die wereld maar op een terras koffie drinken en naar de mensen kijken. Wij kunnen niks doen, niks vertellen, als die wereld er niet meer is. Ik waardeer het nu weer heel erg om in de stad te leven, om buiten te stappen en opnieuw mensen te zien, zelfs om small talk te hebben – wat ik vroeger toch een beetje probeerde te vermijden. (lacht) Als ik nu iemand tegenkom op straat, ben ik gewoon heel blij.”

Aan het einde van de maand is het eindelijk zo ver: dan gaat Every Word Was Once an Animal eindelijk in première op Bijloke Wonderland, waar ook The Smile off Your Face nu drie weken loopt. Tussendoor puilt De Bruynes agenda uit. In het najaar komt de nieuwe serie Grond, geschreven door Bevergem-bedenkers Wannes Cappelle en Zouzou Ben Chikha en geregisseerd door Black-cineasten Adil El Arbi en Bilall Fallah, op tv. En nog voor de première van The Smile vertrekt ze voor drie dagen naar Luik, waar ze opnames heeft voor de nieuwe film van de Jean-Pierre en Luc Dardenne. Intussen is ook Veerle Baetens begonnen aan de opnames van Het smelt, de verfilming van Lize Spits bestseller, waarin De Bruyne de hoofdrol speelt.

“Mijn opnames voor Het smelt beginnen wel pas in november”, zegt De Bruyne. “Maar ik zal nu af en toe op de set passeren om mij voor te bereiden en met Veerle af te spreken. Ik vind dat Veerle en Maarten Loix erin geslaagd zijn om dat heel zware verhaal naar een film te vertalen. Het boek is niet altijd beter dan de film, en ik voel heel erg dat bij Het smelt het boek en de film naast elkaar zullen kunnen staan. En voor mij als actrice is het heel fijn om zo’n zwaar personage te mogen spelen. Dat heb ik nog nooit eerder gedaan. Ik ben heel blij dat Veerle me daarin vertrouwt.”

Ook voor 2022 staan er al projecten op de agenda: J’aime la vie, de nieuwe film van Mathias Sercu, bijvoorbeeld. “Die gaan we in februari-maart opnemen. Het is echt een mega-zot jaar. Totale compensatie, na anderhalf jaar stilte. Ik ben heel gelukkig, nu. Ik voel dat dit is wat ik wil doen. Het is gewoon even knallen, nu.”

En dat knallen begint met The Smile off Your Face, al staat De Bruyne er, zoals gewoonlijk, niet alleen voor. “Dat is bij Ontroerend Goed altijd zo: de focus ligt erop om als groep iets te creëren.” Ook als die groep bestaat uit KASK-studenten. “Het was een heel open proces, waar alles bespreekbaar was”, zegt acteur-in-opleiding Emiel Lenaert (22). “Er was een heel duidelijk script, maar we mochten dingen in vraag stellen”, vult Matilde Casier (26) aan. “Ik heb het gevoel dat het echt wel een andere voorstelling is geworden.”

Dat was ook nodig. Enerzijds omwille van corona – “Vroeger zaten er veel meer fysieke aanrakingen in” –, anderzijds omdat The Smile wel een update kon gebruiken. De Bruyne: “De voorstelling is twintig jaar oud. Als je die wil blijven spelen, móet je dat aanpassen.” Aurélie Lannoy: “Charlotte en ik voelden dat, toen we met de studenten de voorstelling ontleedden, dat sommige stereotypen gedateerd waren. In het originele stuk ging je als toeschouwer ook in een bed liggen. Dat hebben we eruit gehaald, omwille van corona, maar ook omdat je als toeschouwer in bed lag met een kortgerokte actrice. Dat vonden we gedateerd.”

De Bruyne ziet zichzelf als een teamspeler, zegt ze. “Het cliché van de artiest op zijn zolderkamer, of de schrijven alleen achter zijn computer… Er zijn zeker mensen die zo werken, maar ik ben niet zo iemand. Ik ben geen eenzaat. Ik kan niet tegen mezelf praten. Ik begrijp niet hoe mensen dat doen. Alexander kan dat ook niet. Hij kan heel goed een idee vormen, maar om een voorstelling te ontwikkelen, heeft hij constant een klankbord nodig. Dat is bij veel mensen zo. Ik heb gehoord dat Hans Teeuwen een gast heeft die hele dagen naast hem zit in de zetel, luisterend naar zijn gelul, om te zien welke grappen werken. Dat lijkt me een zalige job, trouwens.”

The Smile off Your Face, tot 29 augustus op Bijloke Wonderland.

Every Word Was Once an Animal, van 25 tot 29 augustus op Bijloke Wonderland.