YouTube-topman: ‘Alle video’s die ontkennen wat er gebeurt in Oekraïne worden direct verwijderd’

Nepnieuws en oorlogspropaganda. YouTube wordt vaak geassocieerd met schadelijke filmpjes. Maar volgens topman Pedro Pina is dat slechts een fractie van het platform. ‘De lgbtq+-community op YouTube is bijvoorbeeld het grootst in landen waar het moeilijk is om zo te zijn.’

Een rits in een rok zetten, yogalessen in je huiskamer of de beste koptelefoon om mee te hardlopen; je vindt het op YouTube. Dat het videoplatform een enorme invloed heeft op ons dagelijkse leven stond al buiten kijf. Toch liet YouTube die invloed nog eens onderzoeken door het Engelse onafhankelijke onderzoeksbureau Oxford Economics. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat 80 procent van de bezoekers het platform vooral gebruikt om informatie en kennis te verzamelen. Ook wordt YouTube regelmatig gebruikt op scholen.

Twee miljard mensen wereldwijd komen ten minste eens per maand op YouTube, zegt Pedro Pina op het Google-hoofdkantoor in Amsterdam. Volgens de hoogste baas van YouTube Europa was het platform tijdens de pandemie echt onze lifeline.

Wat was het effect van de pandemie op YouTube?

Pina: “We zijn meer gegroeid dan we ooit konden verwachten. Er kwam nieuw publiek, mensen kwamen vaker terug en bleven langer. Iedereen zat thuis in een bubbel en YouTube werd ons nieuwe theater. En 70 procent van de bezoekers leerde iets nieuws tijdens de pandemie, zoals broodbakken of een taal.”

Naar wat voor soort informatie zoeken mensen vooral?

“Bezoekers komen voor verschillende onderwerpen. Ook onze aanbevelingen zijn erop gericht om mensen in aanraking te laten komen met een divers aanbod. Er is wel een kleine groep mensen die op eigen kracht in het beruchte konijnenhol terechtkomt, maar we hebben geen aanwijzingen dat dit een significante bron van zorgen is en we doen er alles aan om het te voorkomen.”

Hoe probeert u dan te voorkomen dat mensen in een konijnenhol belanden: een fuik vol eenzijdige informatie en nepnieuws?

“Dat YouTube zo’n belangrijke rol in ons dagelijks leven heeft, is een grote verantwoordelijkheid. Daarom hanteren we strikt onze regels en richtlijnen. Je mag bijvoorbeeld niet haatzaaien of schadelijk nepnieuws verspreiden. Vergelijk YouTube met een stad: wij zorgen dat iedereen zich veilig voelt en dat je kunt doen waar je zin in hebt. Je kunt zelf bepalen of je naar buiten gaat en op welke manier je wilt reizen. Maar er zijn wel regels nodig, bijvoorbeeld over hoe mensen zich dienen te gedragen op straat en in de publieke ruimtes. Aan het opstellen van die regels besteden we een absurde hoeveelheid tijd.”

Toch is er veel kritiek, wie bepaalt of iets desinformatie is?

“Wij laten ons adviseren door experts van buiten het bedrijf, zoals ngo’s en specialisten op onderwerpen zoals kindermisbruik, terrorisme, complottheorieën, antisemitisme, klimaatverandering, et cetera. Het is een lange lijst en wij pretenderen zeker niet dat we alles weten. Daarom vertrouwen we op de maatschappij en soms helpen overheden of inlichtingendiensten ook mee met het opstellen van de regels. Er werken ongeveer 20.000 mensen elke dag hard om het platform veilig te houden, ze helpen ons om te bepalen wat wel of niet gevaarlijk is.”

Toch zijn er video’s die niet aan de richtlijnen voldoen. Hoe kan het dat het nog weleens misgaat?

“Het controleren van de video’s moet op grote schaal worden aangepakt, want met de hoeveelheid materiaal die elke minuut wordt geüpload is het onmogelijk om voldoende mensen in dienst te nemen om alles te kunnen bekijken. Daarom trainen we onze machines zodat die snel herkennen of iets binnen de richtlijnen past.

“We investeren hier al jaren in en onze machines worden steeds beter. Als iets onduidelijk is, wordt het doorgestuurd naar een menselijke moderator, die het filmpje moet bekijken. Ja, dat is inderdaad een moeilijke baan. Over het aantal filmpjes dat is verwijderd publiceren we elk kwartaal een rapport.”

In verschillende landen gelden verschillende regels en wat hier als activisme wordt gezien, is elders misschien illegaal, denk bijvoorbeeld aan homo-emancipatie. Hoe gaan jullie daarmee om?

“Het motto van YouTube is: geef iedereen een stem en laat ze de wereld zien. Zolang je je aan de regels houdt heeft iedereen het recht om te spreken. En dat is soms misschien een geluid dat bepaalde mensen niet leuk vinden.

“De lgbtq+-community op YouTube is het grootst in landen waar het moeilijk is om zo te zijn, denk aan de meeste landen in Azië. Daar wonen veel jongeren die bang zijn om uit te kast te komen. Ze leven bijvoorbeeld in afgelegen gebieden en kennen geen andere mensen zoals zij. Die vinden ze dan wel op YouTube. Zo leren ze hoe zichzelf te accepteren.

“We staan voor onze principes en waarden en we passen die zo goed mogelijk toe op de lokale wetten, maar als die wetten ons dwingen om content te verwijderen, dan doen we dat.

“Dat komt overigens zelden voor. Ook in Europa zijn er landen waar homoseksualiteit officieel nog illegaal is en in Florida kun je naar de gevangenis gaan als je gayseks hebt, maar daar wonen echt veel lgbtq+’ers. Vaak wordt de wet in het land zelf nauwelijks gehandhaafd.”

In Rusland mogen media de woorden oorlog en invasie niet meer noemen. Hoe gaan jullie daarmee om?

“Rusland heeft me inderdaad erg bezig gehouden de afgelopen maanden. Inmiddels zijn alle staatsmedia zoals RT (voorheen Russia Today) wereldwijd verbannen van YouTube. En omdat we vinden dat het Russische publiek het recht heeft op de juiste informatie willen we zolang we kunnen aanwezig blijven in Rusland. We ondersteunen onafhankelijke journalistiek waar we kunnen en hopen dat soort kanalen zolang mogelijk open te houden in Rusland.

“Daarbij handhaven we onze strikte richtlijnen over het ontkennen of het bagatelliseren van goed gedocumenteerde gewelddadige gebeurtenissen die plaatsvinden over de hele wereld. In Rusland is nu veel discussie over of wat er in Oekraïne gebeurt moet worden beschouwd als een oorlog of een invasie. Maar de gebeurtenissen in Oekraïne zijn erg goed gedocumenteerd en er kan geen twijfel over bestaan hoe je dit moet noemen. Dus alle video’s die ontkennen, minimaliseren of trivialiseren wat er gebeurt in Oekraïne en die bij YouTube worden gemeld, worden direct verwijderd, wereldwijd, dus ook in Rusland.”

En wat doet YouTube tegen oorlogspropaganda in dat gebied?

“We hebben 10 miljoen dollar geïnvesteerd om in Centraal-Europa samen met experts misinformatie en desinformatie te herkennen. Inmiddels zijn er 30.000 video’s verwijderd en ongeveer 1.200 kanalen geblokkeerd.

“YouTube heeft een enorme verantwoordelijkheid en de wereld verandert continu. Wie had er drie maanden geleden gedacht dat er een oorlog zou uitbreken in Europa? Toen dat gebeurde moesten we alles wat we wisten over propaganda in dat deel van de wereld herzien.

“Dat is een fulltimebaan en je kunt het nooit oplossen, het is geen projectje dat je even wegwerkt. Elke dag staan er nieuwe spelers in het veld en die worden ook elke dag slimmer. Ook op gebieden als terrorisme, haatzaaien, kinderveiligheid, geweld en antisemitisme. Wij moeten ervoor zorgen dat we op al die gebieden elke dag nog beter worden.”

Sociale media worden medeverantwoordelijk gehouden voor wereldwijde polarisatie. En die polarisatie leidt weer tot gewelddadige conflicten. Hoe gaat u om met die verantwoordelijkheid?

“Polarisatie is een wereldwijd probleem, daar is iedereen bezorgd over. Wij willen juist dat mensen in aanraking komen met verschillende invalshoeken en onderwerpen om te voorkomen dat standpunten zich vernauwen en extreem worden.

“We doen ons best onze algoritmes zo in te richten dat ze meer pluraliteit geven in plaats van je het konijnenhol in te lokken. Zo krijgen we bij gevoelige onderwerpen zoals de oorlog in Oekraïne gerenommeerde bronnen een prominentere plek. Berichten die op het randje van de richtlijnen zitten worden niet aanbevolen. Mensen die goede video’s maken worden daarvoor beloond met geld en alle berichten die niet aan de richtlijnen voldoen worden verwijderd.

“Voor de lange termijn investeren we in de samenwerking met scholen om kritisch denken onder jongeren te bevorderen. Het is belangrijk dat kinderen leren hoe ze moeten omgaan met nieuws en online-informatie.

“Maar polarisatie is een groter probleem dan alleen van YouTube. Mensen zien nu eenmaal graag hun gelijk bevestigd en gaan op zoek naar informatie die daarbij past. Wij willen er alleen zeker van zijn dat wij geen leugens of onwaarheden propageren.”

Als je mensen confronteert met informatie die niet past bij hun overtuiging is er een kans dat ze afhaken. Hoe past dat in de strategie van een commercieel bedrijf als YouTube dat juist graag wil dat mensen meer tijd besteden op het platform?

“De meeste tijd die mensen besteden op YouTube is niet aan de onderwerpen waarop polarisatie plaatsvindt. Bezoekers komen vooral om nieuwe dingen te leren en voor hun plezier of entertainment. Mensen kijken urenlang naar katten- en hondenfilmpjes, of gamingvideo’s. Dat zijn geen onderwerpen die polariseren, maar dat kleine deel dat daar wel over gaat geeft ons wel de meeste hoofdpijn.”

Wat vindt u ervan dat YouTube altijd kritiek krijgt over juist dat deel?

“Dat is goed, want als je kritiek krijgt moet je daar altijd serieus naar kijken en bepalen of het terecht is of niet. En als dat zo is, moet je ermee aan de slag.”

Waar bent u het meest trots op?

“Het effect dat we hebben op de creatieve economie. YouTube is een enorme exportmachine, kijkt bijvoorbeeld naar Nikkie de Jager van Nikkie Tutorials. Dankzij YouTube is ze een wereldster met haar eigen bedrijf. Ik ben er trots op hoe we een nieuwe generatie onafhankelijke ondernemers creëren.”