Wilde dieren heroveren Vlaanderen: een troef of een probleem?

Wie 's ochtends al eens door de velden jogt, zal zeker eens een ree in de nevel ontwaard hebben. Vossen zie je in vuilnisbakken in de grote stad. Steenmarters kun je 's nachts horen vechten op straat. Bevers zaten een tijdje geleden in de Dijle in Leuven. En everzwijnen, daar hebben ze in Limburg hun handen vol mee. Met andere woorden: alle moeite om de natuur in Vlaanderen weer alle kansen te geven, werpt zijn vruchten af.

Cijfers over precieze aantallen zijn er niet, maar uit de waarnemingen van Natuurpunt blijkt dat groot wild stilaan over het hele land verspreid geraakt. Dat is een troef, maar tegelijk een probleem. Reeën kunnen behoorlijk wat schade aan fruitbomen veroorzaken. Bevers zetten met hun dammen soms stukken landbouwgrond onder water. Steenmarters maken nesten in auto's en in muurisolatie. Vossen eten kippen of dwergkonijnen in tuinen. Everzwijnen ploegen grote stukken veld, tuin of sportterrein in één nacht om.

"Dan wordt de terugkeer van wilde dieren een probleem, want ze veroorzaken schade. En dat hebben mensen natuurlijk niet graag", zegt Hendrik Moeremans van Natuurpunt.

Cijfers van al dat wild in Vlaanderen zijn er dus niet, wel vele waarnemingen. Daaruit valt af te leiden dat de leefgebieden van dieren als de vos, de bever, de ree, de das en vooral het everzwijn de laatste jaren fors toenemen.

Moeremans: "We kunnen aannemen dat er steeds meer groot wild in Vlaanderen leeft. Dat heeft tot gevolg dat er steeds meer klachten over schade door wild komen. Daardoor komen we op een snijpunt. We willen meer natuur, en daar zijn de afgelopen jaren grote inspanningen voor gedaan - meer natuurgebieden en meer ecoducten om al die gebieden beter te verbinden, bijvoorbeeld - maar als de natuur schade begint te veroorzaken, verdwijnt het draagvlak voor het natuurherstel weer. Niemand wil wild opnieuw gaan uitroeien, maar het moet beheersbaar blijven. Maar vooral, we zullen opnieuw moeten leren samenleven met wilde dieren: een kippenren zul je moeten beveiligen tegen hongerige vossen, een auto moet je behandelen om marters uit de motorkap te houden."

Een Obelix-buit

In het extreme geval van terugkerende natuur kom je in situaties zoals in Limburg terecht, waar de populatie everzwijnen explosief is gegroeid. Zaterdag werden er bij een drijfjacht op het militaire domein in Hechtel 56 zwijnen geschoten, een buit waar zelfs Obelix jaloers op zou zijn. Tegen het einde van het jachtseizoen zullen er nog een pak evers geschoten worden, zegt Geert Van Den Bosch van Hubertus Vereniging Vlaanderen, die de belangen van de jagers behartigt. "We schieten steeds meer everzwijnen. Vorig jaar nog ruim 800, dit jaar zullen we rond de 1.000 dieren uitkomen."

Ter vergelijking: in 2006 werden er in Vlaanderen exact twee everzwijnen gedood - ofwel door de jacht, ofwel door het verkeer. "Het is een populatie die we moeten proberen in te dijken. Everzwijnen vermenigvuldigen zich razendsnel: na vijf à zes maanden is zo'n dier geslachtsrijp dankzij de overvloed aan voedsel dat het hier vindt. In een jaar tijd wordt een populatie van 100 everzwijnen 3,6 keer groter.

"Er is een stelling dat de natuur zichzelf wel regelt, maar die gaat in Vlaanderen niet op. Everzwijnen hebben hier geen enkele natuurlijke vijand meer - beren en wolven zitten er niet in Limburg - en sterven niet door uithongering en vrieskou in de winter. Dus moeten we ingrijpen. En dan is de enige manier: ze bejagen."