Wetenschap
Wetenschappers VS: alle sterren in heelal zijn als dubbelster ontstaan
Was de zon ooit een dubbelster? Twee Amerikaanse sterrenkundigen denken van wel. Sterker: alle sterren in het heelal zouden als dubbelster zijn ontstaan. Alleen raken de tweelingen in veel gevallen kort na hun geboorte gescheiden. Ook de zon moet haar tweelingzusje op zeer jonge leeftijd al zijn kwijtgeraakt. Het onderzoek van de Amerikanen werpt een verrassend nieuw licht op de geboorte van sterren.
Sterren gaan vaak samen door het leven. Vooral zware reuzensterren maken meestal deel uit van een dubbelstersysteem. Van enkelvoudige sterren zoals de zon is altijd aangenomen dat ze ook single geboren werden. Maar dat klopt waarschijnlijk niet, aldus Sarah Sadavoy en Steven Stahler. Tenminste, hun waarnemingen van een stellaire 'kraamkamer' in het sterrenbeeld Perseus doen vermoeden dat alle sterren hun leven begonnen als wijde dubbelster.
Die kraamkamer is een grote gasnevel op 600 lichtjaar afstand van de aarde. In de afgelopen één miljoen jaar - een kosmische oogwenk - zijn er vele tientallen sterren in ontstaan. Die bevinden zich nog steeds in hun eigen geboortecocon: een eivormig, compact wolkje van gas en stof. Door de absorberende werking van het stof zijn de pasgeboren sterren alleen met een radiotelescoop te 'zien'.
Baby-sterren en paren
Een gedetailleerde 'volkstelling' van de Perseus-wolk heeft 45 enkelvoudige baby-sterren aan het licht gebracht en 24 paren en meervoudige stelsels. Wat opvalt: de 'wijde' dubbelsterren, die op tientallen miljarden kilometers afstand om elkaar heen draaien, zijn jonger dan de 'nauwere' stelletjes.
Bovendien vertonen de wijde paren een voorkeursoriëntatie, langs de lange as van de eivormige cocon. Uit modelberekeningen blijkt dat die huidige verdeling alleen goed te verklaren is als alle sterren in de wolk geboren zijn als wijde dubbelster.
En als dat voor de Perseus-wolk geldt, gaat het ongetwijfeld ook op voor andere broedplaatsen van nieuwe sterren in het Melkwegstelsel. Vervolgens zijn er twee mogelijkheden: of de sterren kruipen langzaam naar elkaar toe, zodat een nauwere dubbelster ontstaat, of ze laten elkaar los en gaan elk hun eigen weg.
Extreem heldere ster
Dat laatste zou dan met onze eigen zon zijn gebeurd, zo'n 4,6 miljard jaar geleden. "Zeker niet uitgesloten", aldus Simon Portegies Zwart van de Leidse Sterrewacht. Kort na de vorming van de aarde en de andere planeten stonden er dus misschien twee zonnen aan de hemel: één dichtbij en één op zeer grote afstand, als een extreem heldere ster.
Hoe is de zon haar tweelingzusje dan kwijtgeraakt? Waarschijnlijk dankzij zwaartekrachtstoringen van andere jonge sterren in de omgeving, aldus Portegies Zwart. Inmiddels bevindt de ster zich waarschijnlijk in een heel ander deel van het Melkwegstelsel, mogelijk vergezeld door zijn eigen planetenstelsel.
Zelfs een kosmische versie van Spoorloos zal er vermoedelijk nooit in slagen om het verloren zusje terug te vinden, vreest Portegies Zwart. "Ik denk niet dat we er ooit met zekerheid achter gaan komen."
