Weer zorgen over hoogspanningslijnen

Eerder al maande de Nederlandse Gezondheidsraad aan tot voorzichtigheid met hoogspanningskabels in de buurt van kinderen. Nu wil het orgaan dat advies uitbreiden naar ondergrondse elektriciteitskabels, maar ook naar transformatorstations en transformatorhuisjes.

"Bij hoogspanningskabels is het voltage beduidend hoger dan bij gewone elektriciteitskabels", zegt Pim van Gool, voorzitter van de Nederlandse Gezondheidsraad. "Wie recht boven zo'n ondergrondse leiding staat, wordt aan een elektromagnetisch veld blootgesteld. We weten niet 100 procent zeker dat dat gevaar oplevert, maar we kunnen het ook niet uitsluiten. Dus raden we de overheid aan om daar bij het uittekenen van nieuwe trajecten rekening mee te houden."

Correlatie

Lees: beter geen hoogspanningskabels - ondergronds of bovengronds - in de buurt van woonwijken. Vooral voor kinderen zou dat schadelijk kunnen zijn. Epidemiologisch onderzoek heeft uitgewezen dat het risico op leukemie ruim twee keer groter is bij kinderen die dicht bij hoogspanningskabels wonen en dus langdurig blootgesteld worden aan magneetgolven.

Kinderleukemie komt voor bij drie op de 100.000 kinderen per jaar. In Nederland zou ongeveer één geval van kinderleukemie per twee jaar mogelijk samenhangen met de aanwezigheid van hoogspanningskabels.

"Er is een duidelijk verband aangetoond", zegt professor toxicologie Luc Verschaeve (Universiteit Antwerpen). "Maar dat is geen bewijs. Het gaat om een correlatie. Een correlatie die te sterk is om zomaar naast je neer te leggen, maar het is evenmin een causaal verband. Het grotere risico op leukemie kan ook te wijten zijn aan iets anders."

In ons land bestaat er sinds 2008 een advies van de Hoge Gezondheidsraad over hoogspanningskabels. Het orgaan raadt aan om kinderen jonger dan 15 jaar niet langdurig bloot te stellen aan waarden boven 0,4 microtesla. Verder vindt de Hoge Gezondheidsraad dat de woonplaats en in het bijzonder de slaapkamer op voldoende afstand moet liggen van elektrische installaties zoals hoogspanningslijnen, distributielijnen en transformatieposten. Kinderbedjes plaats je beter niet te dicht bij de elektrische installatie of continu werkende elektrische toestellen.

Over ondergrondse elektriciteitsleidingen liet de Hoge Gezondheidsraad zich in 2008 niet uit. Binnenkort komt daar verandering in. "We zijn een nieuw advies aan het uitwerken", zegt Verschaeve, die ook voorzitter van de bevoegde werkgroep is. "We wilden eerst de Nederlandse tekst afwachten. We moeten het warm water niet twee keer uitvinden."

Wat het nieuwe advies precies zal brengen, kan hij nog niet kwijt. "Maar ik ga ervan uit dat we ook met een aanbeveling over ondergrondse hoogspanningskabels zullen komen."

Veel factoren

Vraag is wat het grote publiek met zo'n advies aan moet. Wat als er een ondergrondse hoogspanningskabel voor je deur ligt? Zit er dan niets anders op dan te verhuizen? "Bij ondergrondse leidingen neemt de straling snel af met de afstand", legt Verschaeve uit. "Enkel als je er echt boven staat, is de straling groot. Een paar meter verder is die al verwaarloosbaar. Bij bovengrondse hoogspanningskabels reikt de straling veel verder."

"Bovendien", vult de prof toxicologie aan, "is dit maar één element. Er zijn veel andere factoren die leiden tot een verhoogd risico op leukemie bij kinderen." Röntgenstralen, genetische factoren, huishoudelijk gebruik van pesticiden, bepaalde oplosmiddelen in verf, roken en alcoholgebruik van de moeder tijdens de zwangerschap: het zijn allemaal elementen die het risico op leukemie bij kinderen doen toenemen. Verschaeve: "We mogen ons niet blindstaren op die hoogspanningskabels."