Was beslissing om gorilla dood te schieten wel de juiste?

"Harambe viel de weerloze peuter niet aan, hij ging als leider op onderzoek uit", analyseert professor Gisela Kaplan van de Australische universiteit van New England voor het Australische News.com.au. Zij is specialiste in dierengedrag. Volgens haar verkeerde het jongetje niet in levensgevaar. "In het wild zou het kind de situatie overleefd hebben, dat weet ik zeker."

Afgelopen zaterdag kroop de peuter door de omheining van het gorillaverblijf. Hij duikelde zo'n 4,5 meter naar beneden en kwam in de gracht terecht. Zilverrug Harambe ging als leider van de apentroep meteen controleren wat er gebeurde. Hij sleurde daarbij de jongen nogal brutaal door het water. De 17-jarige gorilla wou vervolgens maar niet van de peuter wijken. De dierentuin nam daarom geen enkel risico en schoot na tien minuten de kolos van 180 kilogram dood. De gorilla is een erg bedreigde diersoort, maar, zo verklaarden ze, het leven van een mens gaat boven dat van een dier.

Was het echt nodig om de aap af te maken? "Het is niet helemaal duidelijk of de gorilla het kind beschermde of meesleurde. Mogelijk was hij verward", schrijft de bekende Nederlands-Amerikaanse bioloog Frans de Waal op zijn Facebookpagina. "Dat hij niet gewelddadig was, is wel belangrijke informatie, zou je denken." Cincinatti Zoo gaf zelf toe dat de primaat niet agressief was, maar zei wel dat het leven van een kind op het spel stond.

De Waal verwijst in zijn Facebookpost naar twee gelijkaardige gevallen, waarbij beide kinderen hun beproeving overleefden: een in Brookfield Zoo met Binti Jua, en een met de sindsdien bekend geworden gorilla Jambo op Jersey. Jambo beschermde in 1986 een vijfjarige kleuter die op de betonnen ondergrond van het gorillaverblijf op het eiland Jersey was gevallen. De jongen liep een schedelbreuk op, maar herstelde. (zie hieronder)

Professor Kaplan zegt dat een kind normaal geen bedreiging voor gorilla's vormt. "De zilverrug zou begrepen hebben dat het om een weerloos kindje ging. Hij zou in principe niet aanvallen. Het is geen agressieve soort." Volgens Kaplan deed Harambe als leider wat hij moest doen. "Zilverruggen beschermen hun troep. Als er iets onverwachts gebeurt, moet hij dat onderzoeken. Dat hij naar het kind ging, is normaal natuurlijk gedrag, maar dat betekent nog niet dat hij zou aanvallen. Dan zou hij eerst waarschuwen. Hij zou chargeren en zich op de borst kloppen. Voor zover ik weet, is dat niet gebeurd."

Kaplan vermoedt dat het geschreeuw van de omstaanders Harambe nerveus maakte en dat hij daardoor het kind weg van de menigte meesleurde. "Ik vind het verkeerd dat ze hem doodschoten, maar ik was er niet bij en dus is het moeilijk om al te veel kritiek te uiten."

Rouwen

Een van de gevolgen voor de gorilla's is dat zij nu rouwen om Harambe. "Zijn overlijden heeft een enorme impact op de groep. Net zoals bij menselijke families kan je hem niet vervangen door een ander mannetje", aldus Kaplan. "Zij kennen ook liefde en verbondenheid. De hele troep zal uit elkaar vallen."

De Cincinatti Zoo zegt dat het er alles aan gedaan heeft om Harambes leven te sparen. De twee wijfjes reageerden op het bevel om het buitenterrein te verlaten, maar Harambe niet. Kaplan beweert dat hij normaal ook had moeten luisteren. "Als de verzorgers een goede relatie hebben met de groep, dan zou één verzorger hem het bevel hebben moeten geven. Hem kalmeren had moeten volstaan."

Ook verdoving kon niet, volgens het dierenpark. Het zou enkele minuten duren eer de verdoving zou werken en het kind was in onmiddellijk gevaar. En het verdovingspijlje zou Harambe kunnen agiteren, wat de toestand nog bedreigender zou maken. Experte Sharon Redrobe van de Twycross Zoo in Leicestershire deelt de mening dat er geen andere keuze was dan Harambe dood te schieten. "De verzorgers zaten met een levensgevaarlijke situatie en zij kennen het gedrag van het dier beter dan om het even wie", zegt ze. "Ze moesten snel beslissen en de beelden die ik heb gezien toonden aan dat het dier meer en meer opgewonden raakte."

De Britse tv-persoonlijkheid Piers Morgan stuurde een tweet de wereld in die de veiligheid van de zoo in vraag stelt: "Een prachtige gorilla moest sterven omdat een dierentuin er niet in slaagde een veilige omheining te voorzien." Dierenactivisten vinden dan weer dat beesten in het wild moeten leven en niet in gevangenschap.

Het was de eerste keer in 38 jaar dat zoiets voorviel in de Cincinatti Zoo. Zij zijn er helemaal kapot van, maar blijven erbij dat ze de juiste beslissing namen. Volgens zijn moeder stelt Isaiah het wel. De jongen kwam ervan af met een hersenschudding en wat schrammen.