Dieren
Voor het eerst warmbloedige vissoort ontdekt
De Koningsvis, die in de meeste oceanen ter wereld voorkomt, blijkt warmbloedig te zijn. Nooit eerder vond men een vis die zijn temperatuur niet klakkeloos van zijn omgeving overneemt.
Eerder vonden wetenschappers al vissen die ten dele warmbloedig zijn. Dieren als de zwaardvis en tonijn warmen organen als de ogen en hersenen op om zo bijvoorbeeld beter te kunnen zien. Maar zodra ze te ver afdalen in de koude zee koelen ze weer af.
De koningsvis doet dat niet: hij weet zich warm te houden door wild met zijn vinnen te flapperen. Nooit eerder werd warmbloedigheid in deze mate bij een vis gevonden. Onderzoekers van NOAA Fisheries, een instituut in Amerika dat zich bezighoudt met meteorologie en oceanografie, schrijven deze week in het wetenschappelijke tijdschrift Science over hun ontdekking.
Dat brengt voordelen met zich mee in het diepe en donkere onderzeese jagersleven. Andere dieren daar zijn zo zuinig met hun energie dat ze zich traag voortbewegen. De koningsvis beweegt zich door zijn verhoogde stofwisseling sneller door het water, ziet beter en kent een grotere reactiesnelheid. Zijn prooien maken zo weinig kans.
Via temperatuursensoren konden de onderzoekers zien dat het dier zijn lichaamtemperatuur op een vast aantal graden hield, ook al dook hij de koude diepte in. Gemiddeld was de vis 5 graden warmer dan het omringende water.
Tegenstroomprincipe
Vissen nemen zuurstof op uit water via hun kieuwen, en dat neemt via de daarvoor gebruikte bloedvaten tegelijk de kou mee naar binnen. De Koningsvis verijdelt dat, door bloedvaten met warm bloed uit het midden van zijn lichaam te laten cirkelen rond die koelere bloedvaten. Met dit 'tegenstroomprincipe' voorkomt hij dat het koude bloed zijn lichaamstemperatuur al te ver omlaag brengt.
"Dit is nieuws", vertelt Timothy Clark, vissenfysioloog aan het Australian Institute of Marine Science. Jarenlang deed hij onderzoek op dit gebied. "Het is moeilijk om warm te blijven in dat koude water. Ik had niet gedacht dat er een vis was die daar in deze mate iets op zou vinden." Het tegenstroomprincipe was bij vissen al eerder ontdekt, zegt hij. "Maar de koningsvis is wel de eerste die dat principe gebruikt om zijn hele lichaam op te warmen, in plaats van slechts enkele organen."
