Van glasshole tot boytox: het bestaat al op Urban Dictionary

Glasshole. Hipstercrite. Boytox. Pepperazzi. Asiaphile. Weet u niet wat deze woorden betekenen? Niet zo gek, want ze staan nog niet in het Engelse woordenboek. En nu de betekenissen. Een glasshole is iemand die de hele tijd tegen zijn Google Glass praat en zijn omgeving negeert, een hipstercrite is een hipster die ontkent dat hij een hipster is. Vrouwen die niet meer willen daten, houden even een boytox, mensen die al hun eten Instagrammen zijn pepperazzi. Een Asiaphile is een blank, westers persoon met een ongezonde, vaak seksuele obsessie voor Aziaten.

Engelstalige straattaal
Wie weet zijn deze woorden over een tijd ingeburgerd. Maar ze staan nu al op Urban Dictionary, 's werelds populairste database voor Engelstalige straattaal. De site, in 1999 opgericht door de Amerikaanse informaticastudent Aaron Peckham, bevat 7,5 miljoen definities. De jonge gebruikers - 80 procent is jonger dan 25 jaar - kunnen zelf woorden toevoegen, waarna een groep editors stemt of het op de site komt. De overige gebruikers kunnen daarna het woord populair maken door een thumbs up te geven. Bezoekers kunnen ook extra definities toevoegen. De site trekt maandelijks 15 miljoen bezoekers en is ook populair onder Nederlandse jongeren.

"Een traditioneel woordenboek is wat meer rigide", zegt taalwetenschapper Leonie Cornips, verbonden aan het Meertens Instituut en de Universiteit Maastricht. "Een klein aantal mensen bepaalt wat de woordenschat is van iedereen die deze taal spreekt." Cornips vindt Urban Dictionary democratischer, organischer. "Het laat zien hoe woorden worden vernieuwd in de verschillende contexten waarin ze worden gebruikt." Het woord swag, dat tot voor kort stond voor stoerheid en een killer style, is volgens Urban Dictionary weer uit. Cornips: "De specifieke betekenis is verloren gegaan."

Woorden evolueren steeds sneller, zegt Cornips, door de 'medialisering' van taal en cross-overs tussen (sub)culturen. Een digitale woordendatabase kan daar sneller op inspelen. In 2013 bombardeerde Van Dale selfie tot woord van het jaar, maar negen jaar geleden werd de eerste definitie al gepost op Urban Dictionary: "Foto van jezelf, meestal gemaakt door tienermeisjes." Dankzij Miley Cyrus weet iedereen nu wat twerken is, maar ook dat woord staat al dik tien jaar op de site. Waar traditionele woordenboeken vaak drie definities geven, geeft Urban Dictionary er tientallen.

"Meme kan de hele wereld bereiken"
Peckham begon Urban Dictionary als een parodie op Dictionary.com. Tegenwoordig komen er tweeduizend definities per dag binnen. "Communicatie is zo direct geworden", zei hij in een interview. "Een modewoord of een meme die één persoon bedenkt, kan de hele wereld bereiken." Peckham runt de site nog steeds alleen, zonder medewerkers, vanuit zijn huis in San Francisco. De dertiger verdient genoeg aan de advertenties en merchandise op de site, maar wil niet zeggen hoe veel. Hij blijft uit de buurt van grote techbedrijven in Silicon Valley, die zijn site willen kopen.

Hij houdt zich niet bezig met het screenen van alle woorden en definities op zijn site. "Een beledigend woord verwijderen, betekent niet dat het in de echte wereld ook verdwijnt." Naast expliciete, seksgerelateerde slang staan woorden als nigga, fag, slut en retard ook op Urban Dictionary. Moet er geen toezicht zijn? Cornips vindt van niet. "Een woord is van zichzelf niet racistisch, de gebruiker geeft het die lading. De betekenis van een woord is ook geen ijzeren waarheid. Nederlanders houden bijvoorbeeld van schelden met ziektes, zoals kanker. Dat kun je niet censureren."

"Vrouw met moraal van een man"
Gebruikers bepalen de norm. Het geeft hoop dat veel beladen woorden op Urban Dictionary door gebruikers zelf worden genuanceerd. Nigga: "Iets dat een blanke nooit tegen een zwarte mag zeggen." Fag: "Een woord dat onwetende, homofobe tieners gebruiken om iedereen te beschrijven behalve zichzelf." Retard: "Een persoon met een verstandelijke beperking die miljoenen keer harder moet werken voor de simpele dingen die wij voor lief nemen." (Trouwens ook: 'George W. Bush.') En slut, bijna poëtisch gedefinieerd: "Een vrouw met de moraal van een man."

Volgens Cornips zijn digitale woordenboeken 'de toekomst'. Urban Dictionary vindt ze in sommige opzichten nog te eenzijdig - te veel popcultuur, te weinig wetenschap - maar het mechanisme van online en democratisch een taal bijhouden, ziet zij helemaal zitten. Ook voor de Van Dale. "Als de gebruikers tenminste serieuze bedoelingen hebben, zoals bij Wikipedia." Gedrukte woordenboeken hebben hun tijd gehad. "Als een woordenboek uitkomt, zijn woorden al van betekenis veranderd. Dat het woord erin staat, betekent ook dat het door de massa is overgenomen. Voor de subgroepen die het woord hebben bedacht, is het rebelse er dan wel af."