Vaccin beschermt ook tegen Britse variant, maar experts zijn nog niet helemaal gerust

In het nieuwe onderzoek heeft men maar 1 van de 14 moleculaire gedaanteveranderingen bestudeerd die het Britse virus heeft ondergaan. Bovendien onderzocht men geen gevaccineerde mensen, slechts bloedmonsters in het laboratorium. Dat maakt het nog altijd denkbaar dat het vaccin in de echte wereld minder goed beschermt tegen de Britse variant – al zal het beslist iets uitrichten.

Voorlopig is de bekendmaking van Pfizer in elk geval “goed nieuws”, reageert Nederlands hoogleraar vaccinologie Anke Huckriede (UMC Groningen). “De mutatie waarnaar ze hebben gekeken is vermoedelijk de belangrijkste”, zegt ze. “Dat maakt de kans groot dat dit vaccin ook tegen het Britse virus beschermt.”

Geruststelling

Dat zou ook gelden voor de Zuid-Afrikaanse variant, een andere zorgwekkende mutant die zich sneller lijkt te verspreiden dan het gewone virus. Ook dat virus is drager van de zogeheten ‘N501Y’-mutatie, een subtiele chemische verandering aan zijn uitsteeksels waardoor het virus beter hecht aan cellen.

Onderzoekers van de Universiteit van Texas bestudeerden wat er gebeurt als je het virus met de N501Y-mutatie loslaat in het bloed van twintig mensen die met het Pfizervaccin zijn ingeënt. Tot hun geruststelling bleken antistoffen in het bloed van de gevaccineerden probleemloos aan de uitsteeksels van het virus vast te kleven. In het lichaam is dat de opmaat voor vernietiging van het virus.

Toch is dat niet alles. Zo is het Zuid-Afrikaanse virus drager van in elk geval nog een andere zorgwekkende verandering, de zogeheten E484K-mutatie. Die code staat voor: ‘dit virus heeft op plek 484 de bouwsteen lysine (K) in plaats van glutaminezuur (E)’. Eerder laboratoriumonderzoek liet zien dat antistoffen tot wel tien keer minder goed vat hebben op virussen met die mutatie aan hun uitsteeksels.

Geen volledig vertrouwen

De Londense hoogleraar farmaco-epidemiologie Stephen Evans reageert dan ook wat terughoudender op de resultaten van Pfizer: “Dit is goed nieuws, vooral omdat het geen slecht nieuws is. Had men het omgekeerde gevonden, dat het vaccin niet werkte tegen de variant die men hier bestudeerde, dan zou dat zeer ernstig en zorgwekkend zijn. Dus ja, dit is goed nieuws, maar het geeft ons nog geen volledig vertrouwen dat het vaccin van Pfizer of van anderen echt bescherming geeft.”

De komende week moet daarover meer duidelijkheid komen, als Britse epidemiologen kunnen gaan uitrekenen of er bij mensen die al zijn gevaccineerd verschillen zichtbaar zijn in bescherming tegen de verschillende virusvarianten.

Veel virologen gaan ervan uit dat het op termijn nodig zal zijn om de huidige vaccins wat aan te passen, zodat ze ook tegen de andere varianten beschermen die de komende maanden ongetwijfeld gaan ontstaan.

“Om toch een beetje optimisme in de discussie te injecteren: er is een grens aan het aantal mutaties dat het virus kan opdoen terwijl het toch in staat blijft cellen te infecteren”, aldus de Schotse hoogleraar immunologie Eleanor Riley in een reactie.

Verspreid in onze buurlanden

De hoog besmettelijke Britse variant van het coronavirus is inmiddels op verschillende plaatsen verspreid in Frankrijk en Nederland. In ons land zijn sinds november geen extra nieuwe besmettingen met de mutant vastgesteld. “Dat is goed nieuws en we willen dat zo houden”, zei viroloog Steven Van Gucht dinsdag op de persconferentie van het Crisiscentrum. In november waren in ons land 4 gevallen ontdekt.