Twee nieuwe haaiensoorten met zaagkoppen ontdekt in de Indische Oceaan

De twee nieuwe soorten horen bij een familie waarvan we tot voor kort dachten dat die slechts uit acht soorten bestond. Leden van deze familie onderscheiden zich doordat hun kop is uitgerust met een soort zaag.

Volgens Andrew Temple, coauteur van de publicatie in het wetenschappelijke tijdschrift Plos One, is de zaag het haaienequivalent van een Zwitsers zakmes: “Ze gebruiken hem niet alleen om hun prooien te doden, maar ook om ze daarna in hapklare brokken te hakken.” Zaaghaaien leven van vissen, schelpdieren en inktvis.

Bang voor deze nieuwe zaaghaaien hoeven mensen niet te zijn. De gevonden exemplaren waren maximaal anderhalve meter lang en leven bovendien enkel op een diepte groter dan 20 meter.

Volgens Temple benadrukt deze vondst hoe belangrijk de wateren bij Oost-Afrika zijn voor de biodiversiteit van haaien en roggen, en hoe weinig we eigenlijk weten van deze uithoek van de wereld. De haaien waren al dood toen de wetenschappers ze vonden in de netten van plaatselijke vissers. Door de dieren te vergelijken met een exemplaar dat al in het Nationaal Natuurhistorisch Museum in Londen lag, wisten ze dat het om een nieuwe soort ging.

Visserij

De grootschalige visserij op haaien en roggen vormt wereldwijd een bedreiging voor veel soorten. Temple: “Dat werpt de vraag op hoeveel onbekende haaiensoorten of vissen zoals deze eigenlijk in de netten van vissers belanden. Er is een reële kans dat andere, onbekende soorten uitsterven nog voor ze ontdekt worden.” Volgens Temple is er meer onderzoek nodig om te achterhalen hoe groot de dreiging van de visserij voor de twee nieuwe soorten is.

Het is een spectaculair jaar voor haaien, zegt marien bioloog Lisa Becking van de Wageningen Universiteit in Nederland over de dubbele ontdekking. Begin dit jaar zijn er ook al vier nieuwe soorten beschreven, die met hun buikvinnen over de riffen bij Australië lopen. Volgens Becking is het uniek dat wetenschappers zulke grote dieren nooit eerder zagen. Bij een landdier van anderhalve meter kun je je dat bijna niet voorstellen.

Dochter en nichtje

Simon Weigmann, de hoofdauteur van de publicatie, vernoemde de nieuwe soorten naar zijn dochter en nichtje. De twee zaaghaaien gaan voortaan door het leven als ‘Kaya’s sixgill sawshark’ en ‘Anna’s sixgill sawshark’, ofwel de Kaya-zaaghaai en de Anna-zaaghaai. Van de reeds bekende zaaghaaiensoorten heeft er maar een net als de twee nieuwe soorten zes kieuwspleten.

Kaya-zaaghaaien werden opgevist voor de kust van Madagaskar vanuit dieptes tussen de 200 en 300 meter. Anna-zaaghaaien werden door plaatselijke vissers gevangen bij Zanzibar, dicht bij een steile onderwaterhelling. Waarschijnlijk komen de haaien, net als veel andere soorten, ’s nachts vanuit de diepte tevoorschijn om in ondieper water te jagen.

Dat de nieuwe soorten opduiken in de Indische Oceaan is niet toevallig. Er zijn veel minder onderzoekscentra dan bijvoorbeeld in het Caraïbisch gebied en er zijn dus meer dingen nog niet bestudeerd. Becking: “Toch worden ook in de Caraïben nog regelmatig nieuwe soorten ontdekt, zeker in de diepzee. Magisch, al die soorten waar we nog helemaal geen weet van hebben. Er zijn nog zoveel biodiversiteitsschatten te ontdekken.”