big bang of big rip?
Taaie fysicapublicatie over uiteenrijting van het universum gaat viraal
Ooit splijt ieder atoom in het universum uiteen. Van de big bang gaan we naar de 'big rip'. Het idee is zo aantrekkelijk dat een moeilijke fysicapaper daarover een enorme klikhit wordt.
Sinds de oerknal zo'n 14 miljard jaar geleden staat het universum niet stil. Het zet zich uit en kosmologen breken er zich het hoofd over waar dat heen gaat. Na de theorie van de 'grote bevriezing' en de 'grote implosie' is het nu de beurt aan de 'grote uiteenrijting' of 'big rip'.
Het zou namelijk kunnen dat het universum aan flarden gescheurd wordt. Dat lijkt het script voor een koortsachtige sciencefictionthriller, maar in werkelijkheid is het de conclusie van een ingewikkelde fysicapaper.
In het vakblad Physical Review D legt een trio van een wiskundige en twee fysici uit hoe de evolutie van het universum 'logischerwijze' tot de grote uiteenrijting leidt. Sinds de oerknal dijt het universum uit en tot verbazing van de wetenschap gaat dat steeds sneller. Met wat bekend is over de wetten van energie, materie en tijd zou dat net steeds trager moeten gaan.
Iets klopt niet en iedereen kijkt richting de 'donkere energie'. Die moet op de een of andere manier verklaren waarom de uitbreiding van het heelal versnelt en niet vertraagt. Donkere energie vertegenwoordigt 70 procent van het energiebudget van het universum. Net zoals voor de donkere materie (25 procent) weten we niet precies wat ze is en hoe ze 'onze' wereld van 5 procent bekende materie precies beïnvloedt.
Marcelo Disconzi (Vanderbilt University) en zijn collega's gingen aan de slag met al bestaande theorieën over de 'stroperigheid' van het universum: hoe bestand is de materie tegen uitzetten of samentrekken? Daarvoor baseert Disconzi zich op de beweging van vloeistoffen in imploderende sterren.
Vorige modellen gaven verwarrende uitkomsten, met deze versie wijzen de berekeningen allemaal in dezelfde richting: een overwinning van donkere energie op de zwaartekracht, waardoor die donkere energie alles kan verbrijzelen. Kort samengevat komt het erop neer dat de versnelde uiteenzetting van het universum nooit ophoudt, maar altijd maar meer versnelt. Met de dramatische big rip als gevolg.
"Een zeer filmisch beeld", reageert fysicus Karel Van Acoleyen (UGent). Maar een zekerheid? Van Acoleyen: "Sinds eind jaren 90 circuleren om de haverklap nieuwe modellen over donkere energie en materie. Dit is een leuke en goed opgestelde hypothese, maar het is niet het finale antwoord."
De reden waarom het onderzoek, dat al in september vorig jaar is gepubliceerd, nu een heuse klikhit is, is de communicatiedienst van de Vanderbilt University. Die verspreidt nu een persbericht over de paper. Niet de onderzoekers maar de pr-dienst komt nu met de term 'grote uiteenrijting'. Van Acoleyen: "Hier leren we niet alleen iets over de versnelde uiteenzetting van het universum, maar ook over hoe je razendsnel een onopgemerkt onderzoek over de planeet verspreidt."
