NieuwsWetenschap
Spaanse grafsite uit de bronstijd wakkert speculaties aan: (ook) vrouwen zwaaiden de plak
Een 3.700 jaar oude prehistorische site in Zuid-Spanje zet de toenmalige machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen op losse schroeven. Een nieuwe vondst wekt het vermoeden dat (ook) vrouwen er de dienst uitmaakten. Dat schrijft The Guardian.
Onderzoek in de La Almoloya in Murcia, een van de weelderigste Europese sites uit de bronstijd, wierp zijn vruchten af met een aantal zonderlinge vondsten. Een team van archeologen haalt er sinds 2013 hun kwasten en troffels boven om de El Argar te bestuderen, een beschaving die tot 1550 v.C. floreerde op het Iberisch schiereiland en als een van de eersten profijt trok van brons. Hun bevindingen werden neergepend in een artikel dat dinsdag verscheen in het tijdschrift Antiquity. Eén ontdekking spant de kroon: het stoffelijk overschot van een bijzondere vrouw, die ‘de prinses van La Almoloya’ werd gedoopt.
938 daglonen aan zilver
De vrouw werd 3.700 jaar geleden met veel egards te ruste gelegd, samen met een man, in een grote keramische pot onder een grote kamer. Het paar is omringd door negenentwintig kostbare objecten. Opmerkelijk: de vakkundig vervaardigde voorwerpen behoorden bijna allemaal toe aan de vrouw, wiens leeftijd wordt geschat tussen vijventwintig en dertig jaar oud. Vorstelijke armbanden, verfijnde ringen...én een zeldzame zilveren diadeem die nog steeds op het hoofd van de vrouw prijkte toen het graf werd blootgelegd. De totale balans: 230 gram zilver, destijds het equivalent van ongeveer 938 daglonen.
Lees: ze was een belangrijke figuur. “Het is alsof alles wat ze aanraakte, zilver was”, zegt Cristina Rihuete, van de Autonome Universiteit van Barcelona. Het is niet ondenkbaar dat de vrouw ook politieke macht had, vertelt de archeologe. Haar skelet werd gevonden op een plek die op zijn minst een grote sociale en culturele status genoot. De 50 zitplaatsen rondom de vindplaats wijzen alleszins in die richting. Sommigen spreken zelfs een heus paleis – een unicum, als dat klopt.
Dat gelijkaardige diademen nog bij vier andere vrouwelijke skeletten aangetroffen werden, suggereert dat de vooraanstaande positie van vrouwen in de El Argarcultuur niet de uitzondering was, maar de regel. “Het stelt heel wat conventionele wijsheid in vraag”, zegt Roberto Risch, archeoloog aan de Autonome Universiteit van Barcelona en co-auteur van het onderzoek.
Maar was de rol van de mannen dan? Risch vermoedt dat ze vooral krijgers waren, gezien de zwaarden die werden gevonden bij de overblijfselen van mannen op enkele begraafplaatsen. “Het is duidelijk dat ze de middelen van geweld in handen hadden. Zij waren waarschijnlijk de sturende kracht achter de uitbreiding van El Argar”. De onderzoekers denken dat elitekrijgers later werden begraven op de grafsites van prominente vrouwen.
Zonder weerga
Met haar prille staatsstructuur en complexe stedelijke centra stond de El Argarcultuur in schril contrast met de rest van Spanje, dat vooral bevolkt werd door zelfredzame gemeenschappen van vijftig tot honderd man. De hegemonie van de rijke elite zou in stand gehouden zijn door een of ander ingenieus belastingsysteem. “De El Argar was zonder weerga in West-Europa, noch op architecturaal, noch op politiek vlak, totdat de Grieken en de Feniciërs op het Iberisch schiereiland arriveerden”, aldus Risch.
Toch viel de El Argar-beschaving tegen de zestiende eeuw v.C. uiteen, toen alle nederzettingen werden verlaten. Experten schrijven dat noodlottige einde toe aan interne revoltes. De hele nederzetting in La Almoloya is trouwens platgebrand, kort na de dood van de vermogende vrouw in het aardewerk, die zo tot de verbeelding spreekt.
