Slaat de fentanyl-epidemie over naar Europa?

De vrees groeit dat de dodelijke drugsepidemie die de Verenigde Staten teistert, overslaat naar Europa. Politiediensten en drugsbestrijders zijn vooral bang dat de gevaarlijke synthetische drug fentanyl ook in Europa vaker gaat opduiken. Volgens politiemensen wordt dit riskante middel veelal verhandeld via het 'darknet', het versleutelde, ondergrondse deel van het internet.

"De moderne drugsdealer staat niet meer op de hoek van de straat, maar zit gewoon rustig in zijn kamer enorme hoeveelheden drugs te verkopen", aldus Rob Wainwright, de directeur van Europol, onlangs tegen het Franse weekblad Le Journal du Dimanche. "Op dit moment maken wij ons grote zorgen over fentanyl, een synthetisch opiaat dat honderd keer zo krachtig is als morfine."

In Amerika woedt al een ware fentanyl-epidemie. Het middel veroorzaakte in de VS het afgelopen jaar ruim 20.000 doden, twee keer zo veel als een jaar eerder, en het is in de VS inmiddels de drug die voor de meeste doden zorgt, veel meer dan de nummer twee heroïne. Zo overleed popmuzikant Prince vorig jaar aan een overdosis fentanyl.

Nationale medische noodsituatie

President Donald Trump riep de om zich heen grijpende fentanyl-verslaving vorige week dan ook uit tot een nationale medische noodsituatie. "Niemand heeft ooit eerder gezien wat er nu gebeurt", aldus Trump.

De eerste aanwijzingen dat fentanyl ook in Europa voet aan de grond begint te krijgen, zijn er al. Zo zijn in het Verenigd Koninkrijk dit jaar al zeker zestig mensen overleden aan een overdosis van de drug. Directeur Stan Brown van de Noord-Ierse forensische dienst waarschuwde onlangs voor de gevaren van fentanyl en soortgelijke synthetische drugs. "Deze middelen zijn zo sterk dat zelfs het aanraken van apparatuur die er mee besmet is fataal kan zijn", zei hij tegen de BBC.

Sterke pijnstiller

Fentanyl is een zogenoemd morfinomimeticum, een pijnstiller met een werking analoog aan morfine, maar dan heel veel sterker. Het middel wordt onder meer gebruikt bij operaties en wordt ook gegeven aan terminaal zieke patiënten met ernstige pijn. Het kan worden toegediend met onder meer injecties, pillen, een neusspray en pleisters. Volgens experts is China de grootste producent van fentanyl en de grondstoffen er voor.

Hoewel het zeer krachtige verdovende middel, zeker in Europa en Amerika, officieel alleen op doktersrecept is te krijgen, is het in de praktijk betrekkelijk eenvoudig aan te schaffen zonder tussenkomst van een arts. Want dezelfde internetrevolutie die momenteel veel bovengrondse economische sectoren overhoop gooit, heeft de laatste jaren ook de drugshandel bereikt.

Amerikaanse verslaafden betrekken hun fentanyl niet alleen van malafide artsen, apotheken en drugsdealers. Heel wat handelaren en gebruikers kopen de drug ook gewoon rechtstreeks online bij de talloze Chinese bedrijfjes die het middel via het internet aanbieden. Daarnaast worden fentanyl en de bestanddelen ervoor, op de aloude manier, door smokkelaars binnengebracht.

Samenwerken

Europese drugsbestrijders zijn het er over eens dat ze veel meer zullen moeten samenwerken om deze internationale dreiging het hoofd te bieden. En dat ze vooral online een stuk effectiever moeten worden. "De traditionele politie-aanpak is niet innovatief genoeg", aldus Europol-directeur Rob Wainwright. "Het is niet meer voldoende om de lokale markt in de gaten te houden."

In de hoop de aanvoer van fentanyl te beteugelen, oefenen de Amerikanen bovendien druk uit op China. President Trump gebruikte zijn bezoek aan Peking deze week om zijn Chinese tegenhanger Xi Jinping aan te sporen tot meer maatregelen tegen de drugsleveranciers in zijn land. En kennelijk met enig succes.

Want volgens de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken Rex Tillerson beloofde de Chinese regering om de uitvoer van fentanyl en de grondstoffen ervoor scherper te gaan controleren, en om ook meer inlichtingen te gaan delen over drugssmokkel. De Amerikaanse bewindsman sprak op dit punt van goede vooruitgang.

Effect

Maar hoeveel effect de afspraken zullen hebben, moet volgens deskundigen nog worden afgewacht. Want zolang er in het Westen vraag is naar drugs, zullen slimme handelaren zoeken naar manieren om de middelen te leveren.

Bovendien staat de Chinese regering, als zij er serieus werk van wil maken, voor een lastige taak. Zo schijnen Chinese drugsfabrikanten hun producten nogal eens aan te merken als 'industrieel' in plaats van 'farmaceutisch', waardoor ze onder minder strenge regels vallen.

"Als een chemische industrie zo groot is als in China, is deze moeilijk te controleren", waarschuwde Jeremy Douglas, de VN-gezant voor drugsbestrijding in Azië, deze week in The New York Times. "Ik zal niet zeggen dat regulering onmogelijk is. Maar het is geen geringe opgave."