Slaap is het nieuwe statussymbool

In het Media Lab van het Massachusetts Institute of Technology, een speeltuin voor digitale futuristen, experimenteert David Rose met wikkeldoeken, verhaaltjes voor het slapengaan, hangmatten, lavendelolie en cocons. Rose is een wetenschapper, een uitvinder, een ondernemer en de auteur van Enchanted Objects: Design, Human Desire and the Internet of Things. Hij en zijn collega's doen proeven met onder meer zware dekens, die een ingebakerd gevoel geven, en opnames van IJslandse sprookjes, op zoek naar de ideale slaapomgeving.

"Mijn ideale omgeving is een schommelbed op een veranda in het noordwesten van Wisconsin", zegt hij. "Met het geluid van de vogels en de wind in de bomen en met tien dekens, want het is een koude nacht. We proberen van alles."

Intussen werkt Matthew P. Walker, professor neurowetenschap en psychologie en directeur van het Sleep and Neuroimaging Laboratory van de University of California, Berkeley, aan prikkels met gelijkstroom als remedie tegen de slapeloosheid van het ouder wordende brein. Walker ploegt zich ook door miljoenen uren gegevens over de menselijke slaap die hij ontvangt van de Sense, een mooie bol van polycarbonaat. De Sense analyseert de luchtkwaliteit en andere omgevingsfactoren in je slaapkamer en geeft je tips om beter te slapen. "Ik heb een missie", zegt Walker. "Ik wil de mensheid herenigen met de slaap die ze zo erg mist."

Aan je vinger

In Parijs heeft Hugo Mercier, een computerwetenschapper, in geluidsgolven geïnvesteerd. Hij heeft meer dan 10 miljoen euro verzameld om een hoofdband te ontwikkelen die je met zijn golven in slaap doet vallen. De Dreem, zoals het ding heet, is al door 500 mensen getest – er waren 6.500 kandidaten, zegt Mercier – en zou deze zomer op de markt moeten komen.

Tegen dezelfde tijd hoopt Ben Olsen, een Australische ondernemer, de Thim te lanceren, een gadget die je aan je vinger draagt. Een uur voor je gaat slapen, geeft de Thim om de drie minuten een geluid dat je wakker houdt. De slaap verstoren zou namelijk helpen tegen een verstoorde slaap. Dit is zijn tweede slaapuitvinding. De eerste, de Re-Timer, een bril die blauw en groen licht in je ogen schijnt, wordt verondersteld je biologische klok terug te zetten. Olsen zegt dat hij sinds 2012 in 40 landen 30.000 stuks verkocht heeft.

Presenteïsme

Al jaren leert het ene onderzoek na het andere ons dat slaapgebrek het immuunsysteem ondermijnt, het leervermogen en het geheugen aantast en bijdraagt tot depressie en andere mentale problemen, tot obesitas, diabetes, kanker en een vroege dood. Slaappillen? Even schadelijk als slaaptekort, zeggen de studies.

Slapeloosheid wordt een gevaar voor de volksgezondheid genoemd. Studies met muizen hebben aangetoond dat goed slapen je brein soepel houdt. Slecht slapen maakt je dik en triest en je gaat er zelfs aan dood. Duur is het ook: de RAND Corporation berekende vorig jaar dat slaapgebrek de bedrijfswereld ruim 400 miljard euro kostte, een verlies van 2,28 procent van het bbp van de VS.

In de strijd tegen 'presenteïsme', een neologisme voor de povere prestaties van suffe, niet uitgeslapen werknemers, nemen bedrijven nu hun toevlucht tot slaapprogramma's zoals Sleepio, een online slaapcoach, en slaapbeurzen zoals die van Nancy H. Rothstein, alias de Slaapambassadrice. Rothstein geeft al sinds enkele jaren slaapcursussen voor grote bedrijven. Op de slaapbeurs die ze vorige maand in Manhattan voor LinkedIn organiseerde, leerde ze de deelnemers hoe je een bed opmaakt (hoe strakker, hoe beter) en deelde ze analoge wekkers uit. Ze vertelt dat haar kruistocht tegen slapeloosheid begonnen is toen het snurken van haar ex-man haar wakker hield.

De nieuwe seks

Tien jaar geleden verklaarde Marian Salzman, trendspotter en CEO van Havas PR North America, dat slaap de nieuwe seks was. Vandaag is slaap een maatstaf voor succes, een vaardigheid die je moet cultiveren en onderhouden. "Slaap is de beste reset van je hersenen en je lichaam", zegt Walker.

Ondernemers in en buiten Silicon Valley hebben zich op de slaap gestort, in 2012 een markt van ruim 30 miljard euro per jaar die ooit door klassieke matrassen en farmaceutische bedrijven werd gedomineerd.

"Dit kan een nieuw wapen worden voor competitief ouderschap en loopbaanontwikkeling", zegt Salzman. "Moet je slaaphulpen kopen als je wilt dat je kind succes heeft? Slaap is iets persoonlijks, geen massaproduct, en dus mikt de industrie op technische diensten op maat. Het is een vreemde combinatie van hightech en lowtech. Kamillethee zal een comeback maken als alternatief voor slaappillen."

Bonus

Er was een tijd dat weinig slapen synoniem was met succes. Zakenmensen en wereldleiders waren trots op hun korte nachten. Nu ontdekken we dat weinig slapen misschien met een genetische mutatie te maken heeft, zoals Arianna Huffington in 2016 wist te vertellen in haar boek The Sleep Revolution: Transforming Your Life One Night at a Time.

Het Amerikaanse leger zegt dat slaap onmisbaar is voor topprestaties van soldaten. Jeff Bezos, de grote baas van Amazon, zegt dat zijn acht uur slaap per nacht een zegen voor zijn aandeelhouders is. Thrive Global, het nieuwe bedrijf van Huffington, werkt met onder meer Accenture, JP Morgan Chase en Uber aan een programma tegen burn-outs dat werknemers onder meer uitlegt hoe belangrijk slaap is. Aetna, een bedrijf in de medische sector, geeft werknemers een bonus van zowat 500 euro per jaar als ze kunnen aantonen dat ze meer dan 20 dagen op rij zeven uur hebben geslapen.

In 2015 nam acteur en zanger Jeff Bridges een gesproken album op, Dreaming With Jeff, dat de tweede plaats op de New Age-hitlijst van Billboard haalde en bijna 300.000 euro verzamelde voor de No Kid Hungry-campagne waarvan Bridges de woordvoerder is. Hij werkte met componist en producer Keefus Ciancia samen aan een bizarre verzameling sprookjesachtige verhaaltjes, gemijmer over de dood en zelfs een geneuried liedje. Veel luisteraars vonden Bridges' rauwe stem onrustwekkend, niet slaapverwekkend.

"Ik weet niet hoe het zal aflopen", zegt Bridges, "maar ik ben me in het onderwerp aan het verdiepen. We werken nu aan de Sleep Club, een soort platform voor alles wat met slaap te maken heeft."

Dreaming With Jeff maakte mij angstig, net als Sleep With Me, een podcast van Drew Ackerman, een bibliothecaris uit San Francisco met een knarsende stem die 'saaie sprookjes' vertelt als remedie tegen slapeloosheid – The New Yorker wist vorig jaar te vertellen dat ze 1,3 miljoen keer per maand worden gedownload. Ik voel me meer aangetrokken door de duizenden nummers in de Sleep Sound Library van Spotify en ik heb mijn eigen ruismachine. Maar in mijn wanhoop was ik op zoek naar een meer ingrijpende truc, misschien een echte oplossing voor het getob om drie uur 's nachts dat me al jaren plaagt.

Even boeiend als irritant

Mercier stuurde me zijn Dreem, een zware koptelefoon van rubber en draad, met de waarschuwing dat hij een beetje oncomfortabel zou zijn. Het definitieve product zal veel lichter en slanker worden, zegt hij, en ongeveer 400 euro kosten. Maar het was niet het gewicht dat me wakker hield, wel het griezelige idee dat het ding mijn hersengolven las en ermee speelde. Dat doe ik liever zelf.

De Re-Timer, de kleurenbril van zowat 300 euro, was evenmin een goed idee, ook al kun je er in een donkere kamer spookachtige selfies mee maken. Mijn ogen waren gebaad in een diep fluorescerend groen en de kat schrok zich rot.

Ik kocht een Good Night Light LED Sleep-lamp, 28 dollar, die de melatonineproductie van je lichaam stimuleert. Of dat echt werkt, weet ik niet, maar omdat de lamp te weinig licht gaf voor mijn ogen, had ik moeite met mijn bedlectuur en sliep ik een half uur vroeger dan gewoonlijk in. Om drie uur was ik weer wakker, zoals mijn nieuwe Sense pod de volgende dag via een app op mijn telefoon wist te vertellen. En nog een keer om vijf uur, toen de kat de pod van het nachtkastje mepte.

Het slaaprapport dat de Sense me stuurde, was even boeiend als irritant. Waarom is mijn luchtkwaliteit 'niet ideaal'? En wil ik mijn slaapgewoonten eigenlijk wel met een start-up in Silicon Valley delen?

Eenvoud verloren

Rothstein, de Slaapambassadrice, maakt zich minder zorgen over privacy dan over de manier waarop smartphones ons verleiden om wakker te blijven. "Als je beter wilt slapen, moet je je gewoonten veranderen. Je Fitbit en je Apple Watch kunnen het niet in jouw plaats. We hebben de eenvoud van de slaap verloren. Al dat schrijven, al die websites, al dat gedoe. Slaap gewoon, denk ik dan, wees stil, maak de kamer donker, rustig en koel, neem een bad."

De beste slaap die ik in weken heb gehad, kostte 22 euro en duurde 33 minuten. Dat was een les in 'Deep Rest' bij Inscape, een meditatiestudio in Manhattan die door Winka Dubbelman, de beroemde Nederlandse architecte, ingericht is naar het voorbeeld van de tempel op Burning Man en andere esoterische plaatsen. Inscape is een initiatief van Khajak Keledjian, die samen met zijn broer Haro Intermix stichtte en het in 2013 voor 130 miljoen euro verkocht.

Hoewel in elke klas menselijke 'facilitators' aanwezig zijn om de voeten van deelnemers die te luid snurken te strelen, wordt de oefening geleid door een opname die een Australisch teamlid van Keledjians bedrijf heeft gemaakt. "We noemen haar Skye", zegt hij. Het was een druilerige dinsdagmiddag en ik maakte het me gemakkelijk op een zachte mat. Skye verzocht me om wakker te blijven en werkte daarna een script zoals dat van Rothstein af, met een honingzoete stem en een Australisch accent. Af en toe dommelde ik in, en aan de ademhaling van de anderen te horen, was ik niet de enige. Die nacht sliep ik als een roos.