Privacy vs. veiligheid: kan de FBI Apple kraken?

Apple en de Amerikaanse overheid staan vandaag lijnrecht tegenover elkaar in de rechtbank van Riverside, Californië. De vraag die de rechter daar voor de kiezen krijgt: moet Apple de FBI helpen bij het kraken van de beveiliging van de iPhone die toebehoorde aan Syed Rizwan Farook? Die terrorist voerde in december, samen met zijn vrouw Tashfeen Malik, een aanval uit in San Bernardino, Californië, waarbij veertien doden vielen. De Amerikaanse inlichtingendienst gelooft dat er cruciale informatie op het toestel kan staan.

Eén probleem: Farooks iPhone 5c met besturingssysteem iOS9 gebruikt encryptietechnieken die het heel moeilijk maken om toegang te krijgen tot het toestel. De FBI wil dat Apple de automatische deletefunctie uitschakelt die start wanneer tien keer na elkaar een incorrecte toegangscode wordt ingegeven. De FBI vraagt ook dat Apple een speciale, 'kapotte' versie van het besturingssysteem bouwt dat de encryptietechnieken achterwege laat. Op die manier zou de FBI makkelijker toegang krijgen tot de iPhone van Farook.

Maar het bedrijf botst op een hardnekkige weigering van Apple, zelfs nadat een rechter het bedrijf vorige maand verplichtte te helpen met toegang te krijgen tot het toestel. De grootste vrees van het bedrijf is dat het op die manier een instrument in het leven zou roepen dat de veiligheid van elke iPhone in het gedrang zou brengen. Een aparte, voor de overheid bestemde versie van het besturingssysteem zou onvermijdelijk het mikpunt worden van hackers en autoritaire overheden overal in de wereld. Iets wat Apple te allen prijze wil vermijden. Veiligheid en privacy zijn van levensbelang. Zonder dat haken klanten af.

Encryptiespecialist Bart Preneel (KU Leuven): "Als Apple de rechtszaak verliest, hebben ze een groot probleem. Het vertrouwen van de consument - zeker de niet-Amerikaanse - zal verder dalen. Daarnaast kunnen ze zich verwachten aan massa's verzoeken van politiediensten over de hele wereld om hetzelfde te doen." Anders gezegd: als de FBI gelijk krijgt, is de geest uit de fles - en zullen er meer vragen volgen om in te breken. Apple krijgt bij zijn weigering, niet verrassend, de steun van andere technologiebedrijven in Silicon Valley. Een beslissing in het nadeel van Apple zou ook voor hen een zeer belangrijk precedent creëren.

Inmenging Snowden

De discussie laait intussen hoog op. De voorbije maanden vlogen de argumenten van voor- en tegenstanders van Apple heen en weer. Zowat iedereen voelt zich geroepen om zijn mening te geven - van president Barack Obama tot klokkenluider Edward Snowden. De eerste vindt dat de FBI toegang moet krijgen. Snowden noemt de claim van de FBI dat enkel Apple de "exclusieve maatregelen" kan nemen om de iPhones te ontgrendelen dan weer "gelul". Hij legde op Twitter uit hoe de overheid aan de informatie kan zonder de hulp van Apple.

Niet toevallig waren het Snowdens onthullingen over massale surveillance door de Amerikaanse overheid die ervoor zorgden dat Apple en andere bedrijven de encryptie van hun toestellen een heel stuk moeilijker maakten. Voorheen was het voor de FBI kinderspel om een iPhone te hacken, nu lukt het hen doodgewoon niet. Het verschil tussen de wereld voor en na Snowden. De FBI beseft dat ook. Het is geen toeval dat de inlichtingendienst wachtte met naar de rechtbank te stappen tot er zich een geschikte gelegenheid voordeed. De aanslag in San Bernardino geeft de FBI meer kans om de publieke opinie achter zich te krijgen.

De FBI argumenteert dat het gaat om slechts de code van één specifieke telefoon, maar dat spreekt Apple-CEO Tim Cook tegen in een recent interview met het magazine Time. "Dit gaat niet over één telefoon. Het gaat over de toekomst. Uitvinden wat zij willen dat ik uitvind, brengt miljoenen in gevaar." Tegelijk beroept de FBI zich - tot hilariteit van veel tegenstanders - op de 'All Writs Act', een 227 jaar oude wet die de overheid de macht geeft alle dagvaardingen te doen bij het uitvoeren van zijn taak. Een wet die helemaal niet van toepassing is op het digitale tijdperk, argumenteren tegenstanders, maar volgens voorstanders een elementair onderdeel is van het Amerikaanse rechtssysteem. De FBI doet de houding van Apple af als marketing. De computergigant wil zijn imago veilig stellen, klinkt het. Een argument dat Tim Cook fel countert. "Hou ik ervan dat ze liegen over onze intentie? Nee. Ik ben er door beledigd. Diep beledigd."

Politiek in de rechtbank

Intussen blijkt dat de kwestie de VS diep verdeelt, zowel politiek als bij het grote publiek. Enkele Democratische politici steunen Apple, Republikeinen staan vooral aan de kant van de FBI. De opinies bij de bevolking zijn ongeveer even verdeeld, laten verschillende opiniepeilingen zien. Het is duidelijk dat de weg naar een oplossing nog heel ver weg is. En dat de rechter een beslissing moet nemen die in wezen politiek is: waar begint privacy en waar eindigt veiligheid? En hoeveel macht mag de overheid krijgen over onze gegevens? Voer voor een discussie die zowel in als buiten de rechtbank hoog zal oplaaien.