NieuwsWetenschap
Primeur: fossiel gevonden van dinosaurus die op eieren met embryo’s zit
Wetenschappers hebben een bijzondere dino-ontdekking gedaan in het zuiden van China. Het gaat om een 70 miljoen jaar oud skelet van een dinosaurus die op een twintigtal eieren zit. Zeven daarvan bevatten nog altijd resten van embryo’s. De broedende ouder is een middelgrote volwassen oviraptor, behorend tot de struisvogelachtige theropoda. Uit onderzoek van andere oviraptoreieren blijkt dat die soort dino’s mogelijk een blauw-groene kleur hadden.
De fossielen zijn bovengehaald in Nanxiong in de Zuid-Chinese stadsprefectuur Ganzhou, een gebied dat bekend staat als ‘s werelds grootste verzameling van fossiele dinosauruseieren. Maar deze zijn compleet uniek. De ouder zit gehurkt op de eieren. Minstens zeven daarvan stonden op het punt om uit te komen en bevatten nog altijd resten van embryo’s. Dat bewijst voor het eerst dat dinosaurussen eieren uitbroedden, en dat voor een behoorlijk lange tijd. “Dit soort vondst – in wezen gefossiliseerd gedrag – is het zeldzaamste van het zeldzame wat dinosaurussen betreft”, bevestigt paleontoloog Matt Lamanna van het Carnegie Museum of Natural History (CMNH). “Er zijn wel al eerder een paar volwassen oviraptors op nesten van hun eieren gevonden, maar er zijn nog nooit embryo’s in die eieren aangetroffen.”
Lamanna verwijst naar de opgravingen van heel wat dinosaurusnesten met fossiele eieren sinds de jaren 80 van vorige eeuw. In zeldzame gevallen zat het skelet van de ouder zelfs daadwerkelijk eveneens op het nest. Maar die eieren bleken dus geen resten van embryo’s te bevatten. Daardoor konden de wetenschappers de mogelijkheid niet uitsluiten dat de dinosaurussen waren omgekomen terwijl ze de eieren beschermden, zonder dat ze noodzakelijk aan het broeden waren. Zoals ook krokodillen hun eieren niet uitbroeden.
Compleet embryo-skelet
De nieuwe fossielen tonen een dino-ouder die nooit eerder zo dicht bij embryo’s is aangetroffen. In minstens zeven eieren zat materiaal van embryo’s, zoals versteende botten in herkenbare vormen. Eén ei zou zelfs een compleet skelet in gekrulde houding kunnen bevatten, met wervels, ribben, opperarmbeen en scheenbeen. “Bij dit nieuwe exemplaar waren de baby’s bijna klaar om uit te komen, wat ons zonder twijfel leert dat deze oviraptor al een hele tijd voor het nest had gezorgd”, zegt Lamanna. “Deze dinosaurus was een zorgzame ouder die uiteindelijk het leven liet tijdens het verzorgen van de jongen.”
Niet alle embryo’s bevonden zich in dezelfde ontwikkelingsfase. Dat betekent dat de eieren waarschijnlijk op verschillende tijdstippen zouden zijn uitgekomen. Volgens de kennis van de wetenschappers zou dit kenmerk pas veel later in de evolutie optreden, bij slechts enkele vogels. Het lijkt erop dat oviraptors onafhankelijk van andere soorten afstapten van het gelijktijdig uitbroeden van eieren en dat de evolutie van de voortplanting van vogels geen eenvoudig lineair proces was.
Papa helpt uitbroeden
Vandaag wachten de meeste moderne vogels tot al hun eieren gelegd zijn om ze allemaal op hetzelfde moment uit te broeden, soms met de hulp van én moeder én vader. Moeder en vader struisvogel, bijvoorbeeld, wisselen elkaar af tijdens het broeden. Dit kan ook het geval geweest zijn bij de nieuw ontdekte oviraptor, waarvan het geslacht nog ter discussie staat. Eerder onderzoek wees al in de richting van enige bijstand van papa-oviraptor. Mogelijk wachtten oviraptors ook tot alle eieren gelegd waren, maar volgens de auteurs van de nieuwe studie lagen de bovenste eieren dichter bij de broedende ouder en konden ze zich zo sneller ontwikkelen.
Nog opvallend: voor het eerst vonden de onderzoekers steentjes in de maag van dit soort dinosaurus. Mogelijk slikten de dieren die in om de spijsvertering te vergemakkelijken.
