Overdreven smetvrees of zijn publieke wc’s echt een broeihaard van bacteriën en ziektes?

‘Er zijn enkele gezondheidsrisico’s verbonden aan openbare toiletten”, zegt Erica Donner. De hoogleraar milieuwetenschappen aan de Universiteit van Zuid-Australië maakte net een overzicht van recente studies over de overdracht van besmettelijke ziekten in openbare wc’s. Hoe groot het risico is, hangt van veel dingen af, zoals hoe vaak het toilet wordt schoongemaakt en hoe goed de ruimte wordt geventileerd.

Onderzoekers vonden wel degelijk een link tussen de verspreiding van bepaalde virussen en bacteriën die ziektes veroorzaken en openbare toiletten, zoals het norovirus in wc-ruimtes op het werk, in vliegtuigen en op cruiseschepen, salmonella in slaapzaaltoiletten en hepatitis A in sanitaire ruimtes op basisscholen. Veel onderzoek heeft ook de aanwezigheid van pathogene microben op wc-potten en andere oppervlakken in openbare toiletten aangetoond.

De meeste van deze ziektekiemen vinden hun weg naar toiletoppervlakken via de wc-pot. Omdat uitwerpselen en zelfs urine veel bacteriën en virussen kunnen bevatten, vertelt Charles Gerba, professor in de microbiologie aan de Universiteit van Arizona. Het doorspoelen van het toilet verspreidt vervolgens de kleine microben in een aerosolachtige ‘pluim’, die wel een meter hoog in de lucht kan reiken en een uur of langer blijft hangen, voordat ze zich op de omringende oppervlakken ‘installeren’. “Alle openbare toiletten raken tot op zekere hoogte besmet door het doorspoelen van het toilet”, zegt Gerba.

Geen waterdichte bescherming

Maar dan nu het goede nieuws: op een besmette wc-bril zitten en een beetje virus of bacterie die op het vel van je achterste achterblijft, maakt niet noodzakelijk ziek. Of zoals Gerba het verwoordt: de meeste van deze ziekteverwekkers zijn geen “door de kont over te dragen ziekten”.

Een uitzondering vormen huidinfecties die worden veroorzaakt door meticillineresistente Staphylococcus aureus, of MRSA, een type bacterie dat resistent is tegen verschillende antibiotica en dus moeilijk te behandelen is. MRSA is aangetroffen op openbare toiletten en “kan worden overgedragen van de huid op een oppervlak naar de huid van een andere persoon”, legt Gerba uit. Er zijn weinig data voorhanden over hoe vaak dit gebeurt, maar het schoonmaken van een openbare toiletbril met een desinfecterend doekje voor gebruik zou het risico minimaliseren. Daarbij: MRSA wordt ook op veel andere oppervlakken aangetroffen, zoals toetsenborden, liftknoppen, handgrepen en strandzand, maar ook in bussen en hotelkamers.

Soms zijn er wc-brildoekjes beschikbaar, maar ook die bieden geen waterdichte bescherming. Ze kunnen vervuild zijn door eerdere toilet­bezoekers, zegt Donner. Is het dan beter om boven de toiletbril te hangen om direct contact te vermijden? “Als je sterke spieren hebt, zweef dan gerust, maar alleen als je goed kunt mikken”, zegt ze. “Je kunt er per ongeluk een puinhoop van maken en het risico voor anderen net vergroten.”

Handen wassen

Belangrijker dan of je zit of zweeft, is hoe goed je je handen schoonmaakt na het toiletgebruik. Want elk oppervlak in een openbaar toilet, van spoelhendels, kraanknoppen tot deuren, kan besmet zijn. Onder meer door dat ‘pluimeffect’ van het toilet en doordat handdrogers ziektekiemen van natte handen of nabijgelegen open vuilnisbakken kunnen verspreiden tot wel drie meter, zegt Donner.

De meest voorkomende besmettingsroute is “de charmant omschreven ‘fecaal-orale route’”. Ziekte­verwekkers uit de uitwerpselen van een besmette persoon komen in je mond terecht nadat “je eerst besmette oppervlakken hebt aangeraakt en daarna je gezicht aanraakt”.

© The New York Times