Ooit fietste ik door een dreef waar het overweldigend rook naar ejaculaat. Later hoorde ik dat dat kwam door de tamme kastanje

Ik lees hoe zaad de mens 350 jaar lang voor de aap heeft gehouden. Al die tijd dachten we dat sperma­cellen bij het zwemmen vrolijk met hun staart naar links en naar rechts zwiepten. Nu echter blijkt dat die staart krakkemikkig is en slechts naar één kant wiebelt, zodat nieuw leven enigszins kreupel verwekt wordt.

Het zaad compenseert dat gebrek door rond te draaien tijdens het zwemmen. “Zoals speelse otters een schroef­beweging door het water maken”, zegt een dichterlijk aangelegde wetenschapper. Het complexe verschijnsel staat in de fysica bekend als ‘precessie’. Het treedt ook op bij de baan die planeten rond de zon beschrijven. Wetenschap is op zijn boeiendst als het grote en het kleine in elkaar overvloeien.

Mijn ouders vertelden het mij graag toen ik een kind was: hoe ik, van al die miljoenen zaadcellen, toch maar mooi de eerste geweest was. Dat verhaal beviel mij. Wie wil nu niet geloven dat hij als olympisch kampioen in het leven gesprint is? Pas op de middelbare school bedacht ik dat ook die dikke jongen met astma, die bij de cooper­test altijd als laatste finishte, van miljoenen de eerste was bij zijn verwekking.

Een thee­lepel is de gemiddelde omvang van een kwakje – dat wist de pop­groep The Lovin’ Spoonful al. In die thee­lepel zwemt wel de voltallige bevolking van Groot-Brittannië. Het is een vreemde vaststelling dat nieuw leven voortvloeit uit zulk een kleverig goedje, soms glad en soms klodderig, nu eens ivoor­wit en dan weer vergeeld als het papier van oude boeken.

Er zit weinig heldhaftigheid in sperma. Het is een bescheiden substantie, die volgens sommigen ruikt naar het zwembad. Ooit fietste ik door een dreef waar het overweldigend naar ejaculaat rook. Later hoorde ik dat dat kwam door de tamme kastanje. Tegen het einde van zijn bloei­periode verspreidt die onmiskenbaar de geur van menselijk zaad. De smaak van sperma is niet om over naar huis te schrijven, maar dat heeft de natuur slim bekeken. Het is niet de bedoeling dat nieuw leven een lekkernij wordt die roemloos door maagzuur wordt verzwolgen. Het eten van ananas kan geur en smaak overigens gunstig beïnvloeden.

Ik denk aan wellicht de eerste mens die ooit met eigen ogen zaad­cellen gezien heeft, volgens mij een even grote prestatie als op het maan­oppervlak dansen. De eer viel te beurt aan de Nederlander Antoni van Leeuwenhoek – behalve zaadkijker ook handelaar, landmeter, wijn­roeier en glas­blazer. Hij beschreef “hun staart die, bij het zwemmen, zwiept met een slang­achtige beweging, zoals alen in het water”.

Die eerste zaadkijkers klaagden in hun brieven over de moeilijkheid om zaad van dieren te bemachtigen. “Van een kater heb ik ’t getracht te krijgen maar te vergeefs”, schreef de ene aan de andere, “want dit sijn geen beesten om sonder handschoenen aan te tasten.”

De hedendaagse onderzoekers gebruikten piëzo-elektrische instrumenten en een hoge­snelheids­camera die 55.000 beelden per seconde kan schieten. “Deze nieuwe instrumenten”, aldus een vorser, “hebben onze ogen geopend voor de verbazingwekkende capaciteiten van sperma.”

Ook de Chinese sierpeer, of all persons, schijnt overweldigend naar het voortbrengsel van het mannelijk orgasme te ruiken.