Onwettige praktijken bij sociale media: nieuwe rechtszaak in de maak

Populaire sociaalnetwerksites als Facebook, Google+, Twitter en Instagram overtreden in ons land de wet. Dat is de conclusie van een onderzoek dat de commissie Onrechtmatige Bedingen van de FOD Economie uitvoerde naar de clausules en gebruiksvoorwaarden van de sociaalnetwerksites.

In haar conclusie benadrukt de commissie dat er tussen de gebruikers en de socialemediasites sprake is van een overeenkomst. Daarbij moeten de consumenten een prestatie leveren: hun persoonsgegevens ter beschikking stellen. "De meeste persoonlijke gegevens hebben een niet te onderschatten commerciële waarde."

Volgens de commissie Onrechtmatige Bedingen is er ook heel veel fout met de transparantie van de gebruiksvoorwaarden van de sociaalnetwerksites. Zo zijn de documenten met de rechten en plichten soms niet verkrijgbaar in de moedertaal van de consumenten. De sites maken ook niet duidelijk welke tegenprestatie ze verwachten van gebruikers, namelijk: het ter beschikking stellen van persoonsgegevens en auteursrechtelijk beschermde gegevens.

Buitenlandse rechtbanken

"Het is niet duidelijk aan welke partners de gegevens doorgespeeld worden en met welke doeleinden dat precies gebeurt", argumenteert de commissie. "De sites gebruiken vage bewoordingen en geven opzettelijk een verkeerde indruk als het gaat over het overmaken van persoonsgegevens."

En daar blijft het niet bij. Bij eventuele geschillen verwijzen de netwerksites door naar buitenlandse, meestal Californische rechtbanken. Ook dat kan niet, zegt de commissie: geschillen moeten in lokale rechtbanken beslecht worden. Bovendien wijzen sommige sites elke aansprakelijkheid af in geval van schade, terwijl de last van schadeclaims bij de gebruiker ligt. Ook neemt een aantal sites een gebruiksvoorwaarde op die consumenten belet een collectieve rechtszaak te bepalen. Dat is in strijd met de Belgische en de Europese wetgeving, benadrukt de commissie.

Klacht aannemelijk

Eerder deze week had de Franse evenknie van de Belgische FOD Economie een klacht ingediend tegen Facebook wegens gebruiksvoorwaarden die in tegenspraak zijn met de wet. Minister van Economie Kris Peeters (CD&V) zegt bij monde van zijn woordvoerder dat het waarschijnlijk is dat er ook bij ons een klacht komt. "De FOD Economie zal de Franse actie bestuderen en in functie hiervan, samen met het verslag van de commissie Onrechtmatige Bedingen, bepalen welke actie wordt ondernomen. Maar het is aannemelijk dat er een klacht komt."

Ook de Privacycommissie bekijkt op dit moment het advies van de commissie Onrechtmatige Bedingen met bijzondere interesse. "De argumenten die de commissie aanbrengt, gaan we gebruiken in de rechtszaak die nu loopt tegen Facebook", zegt Willem Debeuckelaere, voorzitter van de Privacycommissie. "Bovendien gaan we ook bekijken of we een bijkomende rechtszaak tegen Facebook beginnen om de rechten van de gebruikers te vrijwaren."

Als er een klacht volgt die Facebook en co. ertoe dwingt zich aan te passen, betekent dat dat consumenten beter beschermd zullen zijn. Bovendien zou Facebook dan niet meer zomaar van je gegevens gebruik mogen maken.

Alleen Google was gisteren bereikbaar voor commentaar. "We hebben het rapport nog niet gezien. Maar op onze privacypagina vermelden we welke gegevens we verzamelen, en er bestaat een Nederlandstalige en Franstalige versie van onze privacypolicy."

Wat kan dit betekenen voor Facebook en co? Als sites moeten gaan betalen voor interessante gegevens, zou het kunnen dat ze uit noodzaak ook voor de gebruiker betalend worden, zegt Paul Cambie, secretaris van de commissie Onrechtmatige Bedingen. Lees er meer over in de pluszone van De Morgen.