Amerikaanse onderzoekers zijn erin geslaagd in een lab bloedvaten te maken die in het lichaam worden omgevormd tot lichaamseigen aderen. Het kan een uitkomst zijn bij operaties voor tal van aandoeningen, al is er eerst nog onderzoekswerk te verzetten, aldus experts.
Chirurgen hebben geregeld bloedvaten nodig tijdens operaties. Bijvoorbeeld om bypasses te maken voor verstopte kransslagaders van het hart, bij vaatvernauwingen in de onderbenen (‘etalagebenen’) en orgaantransplantaties.
Nu halen chirurgen daarvoor vaak bloedvaten elders uit het lichaam, zoals oppervlakkig liggende aderen van het onderbeen. “Maar daarvan zijn er hooguit een of twee geschikt”, weet transplantatiechirurg Daan van der Vliet, niet bij het onderzoek betrokken. “Kunstaders of aderen afkomstig van dieren zijn dan een alternatief, maar die kan het immuunsysteem afstoten omdat ze lichaamsvreemd zijn.”
Onderzoekers van de universiteiten van Yale en Duke en de biomedische start-up Humacyte hebben nu op een slimme manier ‘echte’ aderen gemaakt. Ze beschrijven de techniek deze week in het medische vaktijdschrift Science Translational Medicine. De biomedisch technologen lieten in het lab vaatcellen groeien op een buisvormige mal van zelfoplossend materiaal. Die cellen zorgden ervoor dat de mal in acht weken tijd vervangen werd door collageen, een lichaamseigen stof die niet voor afweerreacties zorgt.
Vervolgens spoelden de onderzoekers de vaatcellen weer weg, waarna chirurgen de schone collageenbuisjes als kunstader inbrachten bij nierpatiënten, om dialyseapparatuur op aan te kunnen sluiten. Tijdens de daaropvolgende monitoring – van stukjes weggenomen weefsel onder de microscoop – zagen de Amerikanen dat de kunstaderen langzaam maar zeker gekoloniseerd werden door cellen van de patiënt. Na vier jaar zagen de buisjes er ongeveer hetzelfde uit als gewone aderen – alsof ze altijd al in het lichaam zaten.
‘Veelbelovend’
Van der Vliet ziet de resultaten als “een bemoedigend stapje vooruit”, zegt hij aan de telefoon. De arts vermoedt dat de lage succeskans te wijten is aan de verbinding met de bestaande bloedvaten. “Daar hopen zich vaak cellen op, waardoor er kans op dichtslibbing ontstaat. Dat zien we nu ook vaak met kunst- of rundervaten.”
Dat probleem wordt waarschijnlijk kleiner wanneer patiëntcellen de kunstaderen in het lab al zouden koloniseren, verwacht hij, voordat deze in het lichaam geplaatst worden. “Dan krijg je een nettere aansluiting op de bestaande vaten.”
Die mogelijkheid hebben de onderzoekers nog niet getest, mailt onderzoeksleider Heather Prichard in een reactie. “Dat vereist weer extra behandelstappen in het lab. Daarnaast heeft het als nadeel dat je de buisjes dan niet meer in elke willekeurige patiënt kunt gebruiken.”
