NieuwsHeelal
Nog één kans dit jaar: laatste supermaan is donderdagnacht te bewonderen
Voor de vierde maand op rij krijgen we in de nacht van donderdag op vrijdag een supermaan te zien. Het is meteen ook de laatste dit jaar. Een supermaan is een volle maan die 14 procent groter en 30 procent helderder lijkt dan normaal, omdat de maan dan erg dicht bij de aarde staat. Maar volgens de bedenker van de term hebben we de laatste supermaan van 2022 vorige maand al gehad en telt deze niet.
Vrijdag 12 augustus is het volle maan en om 3.36 uur onze tijd staat ze op 361.409 km van de aarde. Dat is in verhouding héél dichtbij, maar er is discussie of het wel dicht genoeg is om van een supermaan te spreken.
De Amerikaanse astroloog Richard Nolle bedacht de term supermaan in 1979 en definieerde het fenomeen als volgt: “Een nieuwe of volle maan die zich voordoet tijdens zijn dichtste (of binnen 90 procent van zijn dichtste) nadering tot de aarde in een bepaalde baan (perigeum). Kortom, de aarde, de maan en de zon staan allemaal op één lijn, met de maan die het dichtst bij de aarde staat.”
Met andere woorden: een supermaan doet zich voor wanneer een nieuwe of volle maan samenvalt - of bijna, binnen 90 procent - met het moment dat de maan het dichtst bij de aarde staat. Bij elke nieuwe of volle maan staan de aarde, de maan en de zon op één lijn.
Fred Espenak
Probleem is dat Nolle die “bepaalde baan” niet verder specifieerde en ook niet uitlegde waarom hij 90 procent koos als marge. Wegens die onduidelijkheid baseren astronomen zich voor het bepalen van supermanen vaak op de gegevens van de Amerikaanse astrofysicus Fred Espenak, die meer dan 30 jaar voor NASA werkte en ook gekend is voor zijn voorspellingen van eclipsen.
Fred Espenak stelde lijsten op van perigeums, apogeums en maanfases om toekomstige supermanen te definiëren. Het perigeum is het dichtste punt dat de maan in een volledige omwenteling rond de aarde bereikt. Het apogeum is het verste punt van de maan. Perigeums en apogeums bestaan omdat de baan van de maan rond de zon geen perfecte cirkel is, maar een ellips (ovaal), waardoor de afstand van de maan ten opzichte van de aarde niet altijd dezelfde is. De gemiddelde perigeumafstand is ongeveer 363.000 km van de aarde, de gemiddelde apogeumafstand bedraagt ongeveer 405.500 km.
Donderdagnacht zal de volle maan zich niet op het perigeum bevinden, maar wel op minstens 90 procent ervan, berekend volgens het perigeum en apogeum van de ‘maandbaan’ van augustus en dus niet van de ‘jaarbaan’ van 2022, zoals Nolle dat deed. Nolle keek naar het dichtstbijzijnde perigeum en het verste apogeum van het jaar. Van dat verschil nam hij 90 procent als basis om de toegelaten afwijking ten opzichte van het perigeum te meten.
Espenak deed zijn berekeningen op basis van het perigeum en apogeum van de betrokken maand en van de afstand van de volle maan die maand. Dat verklaart waarom in de tabellen van Espenak we 16 mei 2022 en ook 12 augustus 2022 terugvinden als supermanen, terwijl die data niet zijn weerhouden door Nolle.
