Micrometeorieten op Zuidpool moeten ons zonnestelsel mee helpen verklaren

Hun samenstelling verschilt van die van de grotere meteorieten, die al in onze musea liggen. Dat doet vermoeden dat er nog veel asteroïden zijn die onbekend zijn voor ons en dat er nog veel objecten ontdekt kunnen worden.

De onderzoekers verbonden aan verschillende Belgische universiteiten, onder wie dr. Steven Goderis en dr. Matthias Van Ginneken van de VUB, trekken in het kader van het BELAM-project naar het Belgische Prinses Elisabethstation. In het nabijgelegen Sør Rondane-gebergte verzamelen ze sedimenten in barsten en breuken in het gesteente nabij de bergtoppen. Daarin zijn duizenden stukjes meteoriet opgeslagen, die de voorbije tienduizenden jaren uit het zonnestelsel door de dampkring naar beneden vielen en die er prima bewaard zijn gebleven.

Nieuwe informatie

Al sedert 2009 hebben drie Belgisch-Japanse wetenschappelijke expedities meteorieten teruggebracht uit die regio van Antarctica. Dat resulteerde in een Antarctische meteorietcollectie van meer dan 1.200 goed bewaarde fragmenten, geconserveerd in het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN), een van de grootste collecties in Europa.

"Iedere nieuwe meteoriet die ons bereikt uit de asteroïdengordel tussen Mars en Jupiter brengt ons nieuwe informatie, waarmee we de vorming van het zonnestelsel, de geboorte en de evolutie van planeten beter kunnen reconstrueren", zegt Goderis. "Een andere belangrijke component van het buitenaardse materiaal dat de aarde bereikt, zo'n 40.000 ton per jaar, bestaat uit zeer fijne partikels met een diameter van minder dan 2 millimeter. Deze micrometeorieten zijn van cruciaal belang om de huidige en vroegere samenstelling van objecten in het zonnestelsel beter te begrijpen. Sommige zijn afkomstig van andere planetaire lichamen dan die waar de grotere meteorieten van afstammen."

Op platte daken

In 2013 ging het VUB-ULB team voor het eerst zelf doelbewust op zoek naar micrometeorieten, in navolging van een Frans-Italiaans team dat ontdekt had dat er op oppervlakken, geërodeerd door gletsjers, in spleten en barsten een bizar onverwacht magnetisch signaal opdook dat ze niet konden verklaren. Nader onderzoek wees uit dat de spleten vol micrometeorieten zaten. Nog een ander onderzoek, van een Noor, toonde aan dat zelfs op platte daken in steden heel wat micrometeorieten te vinden zijn.

Dat werd in België ook bevestigd door VUB-ULB onderzoek. "De micrometeorieten op onze daken zijn over het algemeen kleiner en minder veelvuldig aanwezig", nuanceert Goderis. "Dat is op Antarctica niet of nauwelijks het geval. Waar wij gaan zoeken, en waar we in 2013 al een kleine proef deden, hebben we een accumulatie van buitenaards materiaal van ongeveer twee miljoen jaar lang, met veel en grote uitstekend bewaarde micrometeorieten."

Moederlichamen

Recente studies aan zowel VUB als ULB richtten zich op de identificatie van de "moederlichamen" van de micrometeorieten, de oorsprong en het transport van kosmisch stof in de binnenste delen van het zonnestelsel en de fysicochemische veranderingen die plaatsgrijpen bij hun doorgang door de atmosfeer.

"Om meer te leren over planeten, asteroïden en kometen, zijn heel wat niet-verweerde micrometeorieten nodig, die groot genoeg zijn om hun chemische en isotopische samenstelling te analyseren", zegt Goderis. "Dat gebeurt met behulp van een brede waaier aan state-of-the-art experimentele methoden. Het BELAM-project verzekert een regelmatige toevoer van dit fijn extraterrestrisch stof naar de laboratoria van het VUB-ULB team. Daarmee kunnen we dan in kaart brengen waar het buitenaardse stof vandaan komt."