Kind valt in gorilla-kooi: "Ze hadden de ouders moeten neerschieten"

Meer dan 150.000 mensen hebben zich op Facebook aangesloten bij de groep 'Justice for Harambe'. De pagina bestaat nog geen week en heeft een disclaimer. De initiatiefnemers vragen om niet op te roepen tot geweld en geen details te verspreiden over de familie van het jongetje dat vorige zaterdag in de kooi van gorilla Harambe belandde. De gorilla is dood, het jongetje ongedeerd. En daar is een aanzienlijk aantal mensen héél boos om. De duizenden berichten op de pagina komen hier op neer: een onschuldige gorilla heeft moeten boeten voor de nalatigheid van ouders. Een enkeling formuleert het forser: "Ze hadden de ouders moeten neerschieten." Zowat 300.000 ondertekenaars eisen per petitie de vervolging van de familie.

Het is maar een dier, zou je denken, en volgens de officiële ranking niet eens met uitsterven bedreigd. Wel bedreigd is hun natuurlijke habitat, de tropische regenwouden, die wijken voor de kap van in het Westen geliefd tropisch hout (of biomassacentrales). Daar is minder ophef over.

De commotie doet denken aan de gemediatiseerde dood van de Deense giraffe Marius of de leeuw Cecil, geëindigd als jachttrofee. In de VS alleen worden elk jaar zonder veel kritiek 116 miljoen varkens geslacht. Varkens zijn slimmer dan honden, maar voor honden organiseren we feestjes. Naast hysterie drijft het dierenrechtendebat op een ferme scheut hypocrisie.

In Cincinnati vinden twee bevolkingsgroepen elkaar die bovengemiddeld vatbaar zijn voor heftige emoties: dierenrechtenactivisten en critici van het moderne ouderschap. Niet toevallig doen deze twee thema's - donzige dieren en kleine kinderen - het heel goed op sociale media. Wanneer de onschuld in het gedrang komt, veert een virtueel leger recht.

Objectiveren

Het is de nachtmerrie van elke ouder, zegt psycholoog Tom Beckers (KU Leuven), die onderzoek doet naar mens, dier en emoties. "Je bent in de zoo en je kind is zoek. In 99 van de 100 gevallen vind je het ongedeerd terug. Hier gebeurde het meest ondenkbare." Daarom wordt massaal gereageerd, meent Beckers. "Door een schuldige of een oorzaak aan te duiden, maken we onszelf wijs dat dergelijke incidenten controleerbaar zijn. Dat is niet zo. Ongelukken gebeuren."

Hoe ernstig moeten we uitspraken à la 'Deze mensen moeten dood' nemen? Er zijn wetenschappers die dit bloedserieus menen, zegt Beckers. Aanhangers van de psycholoog Peter Singer zouden argumenteren dat het leven van een mens niet intrinsiek beter of waardevoller is dan dat van een dier. "Als je het leven probeert te objectiveren, bijvoorbeeld door te vergelijken in welke mate wezens kunnen lijden, nadenken of voelen, zou het best kunnen dat zij vinden dat het kind had moeten sterven. De gorilla heeft immers niets verkeerd gedaan." Dat is, voor alle duidelijkheid, niet de mening van Beckers. "Ratten kunnen er niets aan doen dat ze gewassen wegvreten, toch worden ze verdelgd. Als hier sprake is van een schuldige, dan is het volgens mij de zoo: hoe geraakt een kind in zo'n kooi?"

Biologen zijn het ondertussen eens: de gorilla vertoonde geen aanvallend gedrag. Jane Goodall, de befaamde primatenonderzoekster, schreef in een e-mail aan de dierentuin dat het leek alsof het dier zijn arm 'beschermend' om het kind hield. Ook verwijst zij naar een incident in 1996, toen een jongetje in de sloot van een gorillaverblijf viel. Hij werd uit het water geplukt door een gorilla, die hem in veiligheid bracht. Die kans heeft Harambe niet gekregen, klagen aanhangers.

Overacting

Gorilla's mogen dan van gestalte en gedrag sterk op ons lijken, ze kennen maar drie categorieën: vriend, voeding en vijand. Wetenschappers bestuderen hun gedrag om het te begrijpen, maar kunnen het nooit voorspellen. Niet voor niets opereren apenverzorgers altijd achter tralies. Gedragsbioloog Mark Nelissen omschrijft het mannetje als "zeer geprikkeld, maar niet agressief". Dat Harambe op een gegeven moment het kind bij zijn been greep en door een plas sleurde, noemt Nelissen overacting. "Een mannetje dat agressief wordt, gaat rechtstaan en trommelt op zijn borst. Dat was niet het geval."

Toch werd het dier doodgeschoten. Terecht, meent Nelissen. "Als bioloog vind ik het een enorm verlies, als grootvader denk ik: schieten." Het is niet omdat een gorilla geen slechte intenties heeft, dat het dier niet levensgevaarlijk is.

Het hek rond de kooien is intussen hoger gemaakt. De ouders zijn ondergedoken.

undefined