Nederlandse woon-zorgcentra vallen voor de heup-airbag. De ‘Wolk’ is ontworpen om de schok van een val op heuphoogte op te vangen. Met 20.000 heupfracturen per jaar is er ook in België vraag naar een oplossing, maar of die van de ‘Wolk’ zal komen...
“Zak ’em uit de heup, als een bejaarde”, klinkt het bij de Nederlandse band De Jeugd van Tegenwoordig, maar voor Nederlandse bejaarden van tegenwoordig is er een oplossing als ze te vaak dóór de heup zakken. De redding komt initieel van Hans Schröder, een man die zich zorgen maakte over zijn moeder, bang dat ze haar heup zou breken na een val. Als verrassing had hij voor haar een opblaasband in een speelgoedwinkel gekocht, met een slangetje om hem op te blazen. De airbag voor senioren was geboren.
Daarna duurde het toch nog vier jaar voor de ontwikkelaars om de Wolk te bedenken: een brede, zwarte heupgordel met twee grote vlakken aan de zijkanten. Daarin zitten airbags die opblazen als een oudere valt. Voorlopig is de Wolk nog niet in gebruik in Vlaamse woon-zorgcentra, hoewel er wel vraag naar zou zijn. De ontwikkelaars wilden echter eerst de Nederlandse markt veroveren.
Niet nieuw
“In Nederland maken een twintigtal woon-zorgcentra er gebruik van, goed voor zowat vijfhonderd ouderen in totaal, want er zijn ook mensen die thuis wonen en de Wolk gebruiken”, zegt ontwikkelaar Mendes Hogestyn.
Sensoren in de heupband activeren bij een val een luchtpatroon aan de linker- of rechterkant die een kleine airbag rond de heup opblaast, zodat de val zacht is. De Wolk kost 599 euro. Er is ook een geavanceerde versie, met een automatische alarmeringsfunctie en gps. Een sms-bericht geeft de val en de locatie automatisch door aan een contactpersoon. Die kost wel 649 euro én een maandelijkse abonnementsbijdrage van 14,95 euro.
Dat is een tienvoud van de bestaande heupbeschermers, want jawel, op zich is het idee niet nieuw, alleen werken de klassieke heupbeschermers zonder airbag, maar met een harde of zachte schelp ter hoogte van de heupen.
“Het probleem met de heupbeschermers is de therapietrouw”, zegt professor ouderenzorg Koen Milisen (KU Leuven), voorzitter van het Expertisecentrum Valpreventie. “Ouderen vergeten hun bescherming te dragen, of vinden het niet comfortabel, of voelen zich dikker.”
Fixeren
De nieuwe, technologische heupgordel kan dat figuurlijke struikelblok misschien wegnemen. En of er nood aan is. “60 à 70 procent van de mensen in woon-zorgcentra valt een keer per jaar, en 30 à 40 procent van de vallers valt herhaaldelijk”, zegt Milisen.
Procentueel komen heupfracturen niet zo vaak voor, maar het gaat om zowat 20.000 heupen per jaar in België. De operaties die erop volgen kosten niet alleen veel geld aan de maatschappij, maar ook levenskwaliteit aan de betrokkene. “Een op de drie overlijdt in de zes à twaalf maanden na de heupfracteur.”
Bovendien kiezen veel woon-zorgcentra er nog te vaak voor om ouderen te fixeren, zodat ze niet zouden opstaan en eventueel vallen. Uit een rapport van het Vlaams Instituut Kwaliteit van Zorg (VIKZ) blijkt dat in Vlaamse rusthuizen gemiddeld vier op de tien bewoners ’s nachts gefixeerd worden (40,5 procent), omdat ze anders zouden opstaan, ronddwalen of vallen. Overdag gaat het gemiddeld om 19,9 procent.
Milisen wijst er geregeld op dat het voor ouderen belangrijk is om net méér te bewegen, zodat ze hun spieren versterken en hun evenwicht behouden. Een heupbeschermer kan hen met zelfvertrouwen op de been houden.
Bemoedigende resultaten
De Nederlandse zorgorganisatie tanteLouise beweert dat de inzet van 35 airbags op een populatie van 1.150 bewoners het aantal heupfracturen met bijna de helft kon reduceren. “Afgelopen jaren waren er jaarlijks rond 2.600 valincidenten en 55 heupfracturen. In de testperiode van een jaar waren er 29 heupfracturen, en niemand die een Wolk droeg en viel, heeft een heup gebroken. Dat zijn heel bemoedigende resultaten. We hebben 30.000 euro in de Wolk geïnvesteerd, maar de baten zijn een viervoud daarvan. Op een krappe arbeidsmarkt is dat heel interessant”, zegt Jan-Kees van Wijnen, directeur Zorg bij tanteLouise.
Een neutraal en objectief wetenschappelijk onderzoek naar de ‘Wolk’ is er nog niet. Het is dus niet zeker of de heupgordel wel het probleem van therapietrouw kan oplossen. “Ook andere heupgordels leken in onderzoekssituaties vaak veelbelovend, maar in werkelijkheid tegenvallend”, zegt Milisen. “Het is beter om te kijken hoe we de ouderen meer kunnen doen bewegen.”
