In een andere taal wordt u ook een ander mens

Het is al meermaals bevestigd: twee- (of meer-)taligen hebben heel wat troeven. Niet alleen op de jobmarkt, maar ook op vlak van hun gezondheid. Kort gesteld houdt het switchen tussen verschillende talen uw brein meer flexibel, alerter. Die breintraining levert op latere leeftijd heel wat voordelen op: dementie treedt volgens verschillende onderzoeken door de band genomen later op bij tweetaligen. En wie beslissingen neemt in een andere taal doet dat vaak rationeler, meer afgewogen en minder bevooroordeeld dan in zijn moedertaal.

Taal heeft dus duidelijk invloed op je hersenen. Maar ook in die mate dat je ook anders gaat denken? Neem je de werkelijkheid anders op als Nederlandstalige dan pakweg als Spaansprekende? En verandert dat wereldbeeld als je als Nederlandstalige overschakelt naar Spaans? Britse, Duitse en Zweedse onderzoekers - taalkundigen en psychologen - verdiepten zich in die vragen en het antwoord in hun recente artikel in Psychological Science liegt er niet om: ja, taal bepaalt de manier waarop u gebeurtenissen ziet en interpreteert.

De onderzoekers werkten met Duitse en de Engelssprekende testpersonen en met mensen die die twee talen spraken. Ze kregen allemaal eenvoudige video's te zien met een beweging erin: bijvoorbeeld een vrouw die naar een auto wandelt of een man die naar de supermarkt fietst. Duitse eentaligen omschreven de actie meestal met het doel erbij: "Een man fietst naar de supermarkt". Iemand die enkel Engels sprak, omschreef doorgaans enkel de handeling zelf in de scènes - "Een vrouw wandelt" - zonder het doel toe te voegen.

Dat heeft al met de taal te maken, zo legt hoofdonderzoeker Panos Athanasopoulos, professor Taalkunde aan de Lancaster-universiteit uit op opinie- en analysewebsite The Conversation. In het Engels is het eenvoudigweg mogelijk om enkel de handeling te beschrijven, dankzij de '-ing'-vorm (walking, cycling, playing, ...). In het Duits bestaat die grammaticale vorm niet, waardoor de gebeurtenis als één geheel wordt omschreven: handeling en doel. Meer nog: hoe beter Engelstaligen het Duits machtig waren, hoe vaker ze het doel van de actie erbij vermeldden.

Andere taal, ander perspectief

De onderzoekers bouwden daarop voort en bekeken ook hoe de twee taalgroepen bepaalde handelingen zouden categoriseren. Ook daar was het duidelijk dat Duitse eentaligen scènes met een doel, of dat nu heel duidelijk of ietwat dubbelzinnig is, vaker aan elkaar linkten dan Engelse eentaligen. Het gevolg van een handeling oogst bij Duitstaligen meer aandacht, terwijl Engelstaligen meer nadruk leggen op de actie zelf.

Opmerkelijk: tweetaligen wisselden van perspectief, afhankelijk van de taalcontext waarin ze de opdracht kregen. Duitsers die vlot Engels spraken, maar die in hun thuisland getest werden, waren duidelijk meer bezig met het doel van de handeling. Maar een vergelijkbare groep testpersonen die in het Verenigd Koninkrijk in het Engels getest werd, was even gericht op de pure handeling als mensen met Engels als hun moedertaal.

Het kan zelfs nog gekker. Tweetaligen kregen een video te zien, maar moesten tegelijkertijd een reeks cijfers luidop herhalen in het Engels of Duits. Door de ene of andere taal op de voorgrond te brengen, werd onmiddellijk de invloed zichtbaar in de testresultaten. Zelfs wanneer tijdens één test halfweg van taal gewisseld werd, veranderde die 'blik op de werkelijkheid' onmiddellijk mee.

"De taal die je spreekt, kan echt je manier van denken beïnvloeden", concludeert professor Athanasopoulos. Hij en zijn collega-onderzoekers stellen dat nooit eerder een onderzoek zo duidelijk heeft aangetoond hoe makkelijk het menselijke brein zich aanpast aan de context en taal waarin het moet functioneren.