"Ik wil de krant en de website weer dichter bij elkaar"

Kranten en websites, het blijft een moeilijk huwelijk. Wereldwijd blijven uitgevers driftig op zoek naar het beste model om hun nieuws online te zetten. Sommigen, zoals The New York Times, The Times en een rist financiële kranten, kozen voor een betaalmuur. Anderen, zoals The Guardian, kozen resoluut voor de andere richting en gooien zowat alles gratis op hun site. Maar een ding hebben ze allen gemeen: geld verdienen op het web blijft o zo moeilijk.

Voor die lastige klus staat Laurens Verhagen nu. Sinds 1 april is hij hoofdredacteur van de nieuwssites van De Persgroep. Hij moet bepalen wat de Volkskrant, Trouw, Het Parool en De Morgen op het web wel en niet zullen doen. Verhagen kan bogen op zijn ervaring bij Nu.nl, waar hij zes jaar hoofdredacteur is. Al is een krantensite toch een pak lastiger, geeft hij toe. "Je moet alles anders afwegen. Bij Nu.nl was het betrekkelijk simpel omdat er geen krant achter zat. We moesten alleen nieuws brengen en er was alleen een online redactie. Dat is ook de reden waarom Nu.nl zo groot is geworden: die site heeft nooit die spagaat gekend. Alle mediabedrijven worstelen daar nu nog mee: met de krant verdienen ze geld, met online nog niet. Of misschien een heel klein beetje als je mazzel hebt. Alle groei mag dan wel online zitten, je kan niet alle kaarten op online zetten. Dus blijft het zoeken naar wat wel en wat niet en kan je alleen maar een paar artikels uit de krant online zetten."

Hoe wil u dat dan aanpakken voor de sites waar u verantwoordelijk voor bent?
Laurens Verhagen: "Gedetailleerd weet ik dat natuurlijk nog niet. Ik wil wel meer samenwerking. Samenwerking tussen de verschillende online redacties in de eerste plaats, want je hoeft echt niet drie keer hetzelfde stukje te schrijven. De tijdwinst die je daar behaalt, kan je besteden aan wat je onderscheidt van de rest. Bij Trouw.nl is dat dan bijvoorbeeld filosofie en zingeving.

"Ook de samenwerking met de krant moet beter kunnen. Daarom komen online en krant weer samen te zitten. Bovendien ben je met zijn allen een merk. Dus moet je kijken wat je samen kunt doen. Al betekent dat uiteraard niet dat je de hele krant online moet zetten. Dan maak je de krant dood."

Hebben de uitgevers vroeger de fout gemaakt te veel artikels gratis weg te geven?
"Dat weet ik niet. Nu.nl is begonnen in 1999 en altijd gratis geweest. Kranten als NRC Handelsbladen de Volkskrant hadden toen die registratiepoortjes. Nu.nl heeft daar enorm van kunnen profiteren. Dus welke optie hadden de uitgevers dan?

"Je ziet ook echt een golfbeweging. Twee, drie jaar geleden was het nog allemaal gratis. Nu is er weer de tendens om betaalpoorten op te richten. Het Financieele Dagblad doet het in Nederland en De Tijd in Vlaanderen, maar dat zijn nichetitels. Maar zolang er sites als nu.nl zijn, moet je heel onderscheidend zijn als je wil dat mensen gaan betalen. Alleen is de bereidheid om te betalen niet zo groot. Op de iPad is de drempel dan weer lager. Daar betaal je sneller. Voor het breed toegankelijke, gewone nieuws geloof ik niet in betaalmuren. Dan moet je iets bijzonders bieden of via mobieltjes of iPad werken."

Wat The New York Times doet - tien gratis artikels per maand en daarna betalen - is dus niet mogelijk bij ons?
"De Volkskrant is ook een sterk merk, maar het taalgebied is nu eenmaal veel kleiner. Maar er zal wel iets moeten gebeuren, want zoals het nu is... journalistiek is gewoon duur en er is nog niet echt een commercieel model. Ik snap wel dat uitgevers zoeken naar een model waar ze eindelijk geld mee kunnen verdienen. Nu, gelukkig is dat niet mijn opdracht. Ik wil in de eerste plaats goede sites uitzetten. Zodra de kwaliteit beter wordt, krijg je ook meer publiek en verdien je ook meer geld."

Maar is het überhaupt mogelijk om hier een gratis nieuwssite met kwaliteitsvolle informatie uit te bouwen?
"Het zou me in ieder geval niks verbazen als die discussie over al dan niet gratis nog in alle hevigheid zal losbarsten. Dat wordt het grote vraagstuk. Ik snap dat de uitgevers die discussie willen voeren, maar ik ben sceptisch. Ik zie het dus niet snel gebeuren, tenzij voor nichesites of servicegerichte sites. Ook de ervaringen in het verleden zijn niet hoopgevend. Zelfs de verplichte registratie vond men al een stap te veel. Mensen willen klikken en lezen. Dat is internet. Je behoefte moet gelijk bevredigd worden.

"Maar ik ben er zeker van overtuigd dat er nog ruimte is voor een kwaliteitsnieuwssite. Dat is ook de reden waarom ik hier zit. Maar ik benieuwd waar we binnen twee, drie jaar staan en of het gratis lukt. Dat denk ik zelf wel. Er is sowieso behoefte aan kwaliteitsnieuws. Niet iedereen zit te wachten op entertainmentnieuws."

Een nieuwssite zonder berichten over de Paris Hiltons van deze wereld is dus een reële optie?
"Ik weet niet of ik daarvan zal afstappen, maar dat zou best kunnen. Wat mij betreft, staat bijna alles op de helling. Iedereen doet nu hetzelfde. Iedereen gebruikt de sandwichformule, alsof serieus nieuws alleen maar verteerbaar is als je het verpakt in pulp. Nou, daar geloof ik niet in. Dat vind ik bovendien ook heel cynisch.

"Steve Jobs en Apple waren onder meer heel goed in schrappen. Kijken waar je goed in bent en dat goed doen. Alle overbodige ballast gooi je dan overboord. Nu moeten we voor alle sites kijken waar we goed in zijn en de rest laten we over aan anderen. Entertainment of filmpjes over een poepend nijlpaard vind ik nu niet iets dat per definitie bij de Volkskrant of De Morgen moet passen."

Maar die artikels zorgen voor clicks. En net voor die clicks betalen de adverteerders.
"Het is op lange termijn funest voor internet dat alles gemeten wordt aan clicks. Als je je alleen door die clicks laat leiden, krijg je alleen nog Paris Hilton. En als iedereen dat doet, heb je eenheidsworst. Nu doet ongeveer iedereen hetzelfde, een beetje met een ander sausje, maar wel allemaal binnen dezelfde bandbreedte.

Ik wil daarvan loskomen. Op lange termijn moet je daarom uitgaan van je merk, je eigen kracht en waar je goed in bent. Bij de sites is dat heel erg gelijkend op wat de krant doet, anders klopt het niet met je merk. Bovendien denk ik dat ook de lezer dat verwacht: hij verwacht op vk.nl of demorgen.be dingen te lezen die kloppen met wat de krant doet."

Hoe moet je als krant omgaan met sociale media als Facebook en Twitter?
"Nieuws delen via die sites wordt steeds belangrijker. Het verkeer voor nieuwssites dat uit social komt, is al behoorlijk groot en zal alleen maar toenemen, zeker bij jongeren. Steeds meer mensen zullen de dag niet beginnen met de krant en VK.nl, maar met Facebook. Dan moet je zorgen dat je daar aanwezig bent.

Ik begin mijn nieuwszoektocht ook elke dag via Twitter omdat ik zo aan interessante dingen kom. Daarom ben ik ook hoopvol omdat het juist het andere, het onderscheidende nieuws de kans heeft naar boven komt. Die meuk die iedereen heeft, moet je hebben. Maar wil je eruit springen, dan moet je je eigen scoops hebben of er heel snel bij zijn."

Gelooft u als online man nog in de toekomst van de papieren krant?
"Ik geloof in ieder geval in de krant. Het zal wel meer richting tablets gaan, maar op zich maakt dat niet veel uit. Dat blijft een andere manier van lezen dan online. Beide media kunnen elkaar ook aanvullen. Voor het snelle nieuws is internet heel geschikt. Daar spelen kranten geen rol meer en dat zullen ze ook nooit terugwinnen. Maar kranten kunnen zich wel onderscheiden met de achtergrond bij het nieuws en de lange verhalen.

Het prettige van een krant is ook dat je verrast wordt. Je zit op de voorpagina en ondertussen valt je oog op iets ander. Bovendien blijven er de lange stukken. Ik heb er het geduld niet voor om die online te lezen. Na drie tellen ben ik afgeleid omdat er mail binnenkomt of mijn Twitter knippert. Ik kan me voorstellen dat mensen op een bepaald moment genoeg hebben van die onrust en behoefte hebben aan de rust van een krant."