Hoezo, cryptomunten kelderen? ‘Zo kunnen mensen samenwerken als nooit eerder. Het is vooruitgang’

Voor biljoenen euro’s verliezen, massa’s faillissementen én een spraakmakende arrestatie: cryptomunten gaan, op zijn zachtst gezegd, door moeilijke tijden. Toch blijven fervente crypto’s hun keuzes vurig verdedigen.

Aan de muur van Ruar Street Food, een hamburgertent in de wijk Sant Antoni in Barcelona, hangt een ingelijste tekening van een mannenhand die hoog en trots een middelvinger opsteekt. De afbeelding geeft de rebelse sfeer weer op een bijeenkomst van enkele tientallen twintigers en dertigers, allemaal actief in de cryptocurrencywereld.

Er is zoals geweten veel kritiek op die industrie. Maar die kan de aanwezigen hier vanavond gestolen worden. En dat gaat, de stortvloed van slecht nieuws indachtig, verder dan een rebelse geest, bijna in de richting van wensdenken. Weinig sectoren kregen het harder te verduren in 2022, met spectaculaire verliezen (twee biljoen dollar aan cryptoactiva), gruwelijke faillissementen (Terra, Luna, Celsius), beschuldigingen van fraude tegen de voornaamste ondernemer van de sector (Sam Bankman-Fried van de nu failliete FTX-beurs).

Het bloedbad ging verder dan het financiële; ook de reputatie van cryptomunten liep schade op. Ooit stonden ze voor de toekomst van het geld. Ze gingen de confrontatie aan met de centrale banken van de wereld, en waren nog eens een slimme investering ook. Nu riekt crypto vooral naar onheil. En het idee dat cryptomunten een dam tegen de inflatie zouden opwerpen, kon zowat de prullenmand in toen bitcoin meer dan 60 procent in waarde daalde. Duizenden andere munten zakten nog lager of verdwenen.

En toch zijn de deelnemers aan de bijeenkomst in Ruar Street, georganiseerd door de cryptogemeenschap Web3 Family, welgemutst en optimistisch over wat 2023 te bieden heeft. Het bier vloeit, T-shirts met cryptomotief worden verloot, frietjes met romige cheddar en spek worden genuttigd. Er zijn geen tekenen van ongerustheid. Nog voor het tweede rondje besteld is, is duidelijk dat de cryptoaanhangers er nog even hard in geloven.

Vooruitgang door blockchain

Tot de groep behoort Maria Rebelo, een 27-jarige vrouw die werkt voor het Canadese bedrijf Ureeqa. Dat helpt artiesten om NFT’s - non-fungible tokens - te gelde te maken. NFT’s zijn digitale activa - foto’s, muziek, sportmemorabilia... - die worden vastgelegd en gevolgd via een blockchain, het virtuele register dat alles wat crypto is mogelijk maakt.

Rebelo vertelt enthousiast dat de blockchain kan leiden tot “een wereldwijde gemeenschap, in plaats van één regering per land”. “Als we de gedecentraliseerde wereld openen, creëren we manieren voor mensen om samen te werken zoals ze dat nooit eerder hebben gedaan”, zegt ze. “Het is vooruitgang.”

Uit gesprekken in Barcelona en met cryptoverantwoordelijken uit de hele wereld blijkt dat het enthousiasme van de ware believers nauwelijks is afgenomen, hoe hard het voorbije jaar er ook ingehakt heeft. Velen vergelijken het momentum met de dotcomcrash van 2001, die nog meer geld deed verdampen - naar schatting 5 biljoen dollar - maar uiteindelijk wel enkele premiumbedrijven voortbracht. (“Amazon was op een gegeven moment met 90 procent gedaald” is een uitspraak die vaak terugkomt.)

Een variant op dat gevoel horen we bij Joe Hernandez, die fraude opspoort voor een bedrijf genaamd Gitcoin, een platform dat op zijn website belooft “samen een open web te bouwen en te financieren”. Hij neemt een rookpauze op de stoep buiten Ruar, met een paars-wit baseballjack aan waarvan de achterkant is versierd met de afbeelding van een astronaut die een arcadespel speelt. Hij is een Amerikaan die toevallig op bezoek was in Barcelona. Andere digital nomads hebben zich hier gevestigd, aangetrokken door de schoonheid en relatief betaalbare prijzen. Ze zijn afkomstig uit China, Argentinië, Portugal, Frankrijk, Oekraïne en elders.

Velen zeggen dat crypto te lijden heeft onder de foute figuren die het aantrekt. Oplichters lichten nu eenmaal op. “Om de zoveel tijd komt er een stel fraudeurs langs en een stel munten gaat naar nul”, zegt Hernandez. “Bedrog is daar het juiste woord voor. Want het schrikt veel mensen af.” Sommige cryptogetrouwen zien een positieve kant aan de instorting van 2022. Voor hen is het zoals een studentenfeest met drugs dat door de politie is stilgelegd. Zij die nog overeind staan, zeggen trots dat ze zich niet door de verboden middelen hebben laten verleiden.

“We zijn er nu meer dan ooit van overtuigd dat we het juiste doen door gewoon te geloven in de fundamenten van crypto”, aldus Elion Chin, medebedenker van Nimiq, een open-sourcebetalingssysteem waarmee gebruikers crypto kunnen bezitten en uitgeven vanuit hun webbrowser. Zoals duizenden ondernemingen heeft ook Nimiq een munt uitgegeven. Die staat nu 92 procent lager dan op zijn hoogtepunt in 2021. Toch is geen van de 27 “fulltime medewerkers” vertrokken. “Geld is heel belangrijk, maar dat is niet per se de volledige en enige beloning die onze medewerkers hier krijgen”, vertelt Chin tijdens een telefoongesprek vanuit Costa Rica. “Ze werken met mensen waar ze graag mee werken, aan iets waarvan ze geloven dat het een verschil kan maken.”

Dit is een steeds opnieuw terugkerend element. Terwijl crypto wordt geassocieerd met snelle rijkdom vind je niet makkelijk mensen die zullen zeggen dat ze het voor het geld doen. In plaats daarvan wordt er veel en ernstig gesproken over de manieren waarop blockchain de wereld zal veranderen - helpen bij het oplossen van klimaatverandering, stroomlijnen van toeleveringsketens, zelfs het hervormen van werk op een manier waardoor meer mensen een baan vinden die ze leuk vinden. (Want blockchain kan alle soorten problemen aan.)

Overheden en banken zijn verdacht

Er wordt ook veel gesproken over acties voor de vrijlating van opgesloten helden van de cyberwereld. De cryptocatechismus heeft een antiregerings-, libertaire inslag die snel boven komt drijven bij cocktails. Een van de weggevertjes vanavond is een T-shirt met de tekst ‘Free Alex Pertsev’, die in Nederland in de gevangenis zit en wordt beschuldigd van het witwassen van geld. Hij is de ontwikkelaar van Tornado Cash, een virtuele valutamixer die op de vingers is getikt door het Amerikaanse ministerie van Financiën.

In dit gezelschap worden alleen banken meer verdacht dan overheden. Als u denkt dat uw bank niet meer is dan een saaie plek om geld op te slaan, dan hebt u waarschijnlijk nooit veel tijd doorgebracht met crypto-evangelisten. Deze instellingen worden beschuldigd van winstbejag, het witwassen van geld en het in de gaten houden van de uitgaven van mensen, precies het soort informatie dat de overheid verzamelt - om uw CO2-voetafdruk bij te houden.

Dat is althans het vermoeden van een jonge Italiaan op de Ruar-bijeenkomst, een man in een mooie blauwe trui die zou kunnen doorgaan voor een eerstejaars managementconsultant. Hij wil niet dat zijn naam in dit stuk verschijnt, dit in het kader van een algemene betrachting om zo onzichtbaar mogelijk te blijven. Hij beschrijft een toekomst waarin overheden burgers beboeten voor hun bijdrage aan de klimaatverandering en zegt dat er geen betere manier is om dat in de gaten te houden dan via wat die burgers uitgeven, iets wat alleen banken weten. Al jaren wordt er gesproken over de scheiding van kerk en staat, legt hij uit. Crypto zal volgens hem de scheiding van geld en staat bespoedigen.

Terwijl de voorstanders van crypto zich richten op zeer ambitieuze doelen in een denkbeeldige toekomst, wijzen critici op de debacles die voortdurend plaatsvinden. Bijvoorbeeld de diefstal van 3 miljard dollar aan crypto vorig jaar, volgens een schatting door Chainanalysis. Dan is er de ontluisterende realiteit dat crypto het leven vergemakkelijkt voor criminelen - mensenhandelaars, drugshandelaars, ransomware-afpersers, gangsters en de regering van Noord-Korea, die hackers in dienst heeft die de hele dag, elke dag, crypto stelen.

“Er gebeuren regelmatig vreselijke dingen in crypto en toch zijn de cryptogelovigen er heel goed in om dat gescheiden te houden van hun vermeende ideaal van crypto”, zegt Molly White, die Web3 Is Going Just Great runt, een website die de kommer en kwel van crypto beschrijft. “Als iets slecht gaat, is het altijd een andere factor, zoals een slechte toepassing. Dat maakt het makkelijk om vast te houden aan je ideologische positie.”

Zoals White opmerkt, bestaat crypto al sinds 2009 en heeft het nog geen enkel product of dienst opgeleverd dat gewone mensen in hun dagelijks leven gebruiken. Wacht maar af, zeggen de cryptogelovigen, die beweren dat een doorbraak nabij is. Het is als een sekteleider die het einde van de wereld op een bepaalde dag heeft voorspeld. Als de apocalyps uitblijft, worden de basisprincipes niet opgegeven. In plaats daarvan wordt een nieuwe datum genoemd.

Weg met het ‘b’-woord

Dat gezegd zijnde heeft crypto’s zeer publieke afgang bedrijven gedwongen hun strategieën te heroverwegen. Er was een tijd dat bedrijven die niet eens in de techsfeer zaten naar cryptomagie grepen door ‘blockchain’ aan hun naam toe te voegen, wat vaak hun aandelenprijs opdreef. Het bekendst is het voorbeeld van de Long Island Iced Tea Corp. die de Long Blockchain Corp. werd, waarop de aandelen in één dag bijna 300 procent stegen.

Nu gebeurt het tegenovergestelde - bedrijven in de cryptosfeer laten het ‘b’-woord vallen. Begin januari werd Riot Blockchain, een bitcoinminingbedrijf, omgedoopt tot Riot Platforms. In oktober werd Applied Blockchain hernoemd tot Applied Digital. (“We verbreden ons bereik”, zei een leidinggevende in een interview met The Street.) Veel durfkapitaalbedrijven die ooit achter cryptoprojecten aangingen, bellen nu niet meer terug.

De herprofileringen zijn in volle gang. Ziliqa, dat zichzelf lang als een blockchainplatform heeft gepresenteerd, stort zich op de wereld van onlinegames. In oktober lanceerde het Web3War, een first-person shooter, en nog acht of negen andere titels zijn in de maak. Game-gerelateerde handel zal worden afgehandeld op de blockchain. Maar idealiter, aldus Matt Ryan, de CEO, zullen gamers er niets van merken. “Ze hoeven de blockchain niet te zien; ze moeten alleen weten dat het werkt”, zegt hij in een video-interview vanuit zijn huis in Londen.

Deze onderneming donquichotachtig noemen is niet helemaal correct. Gaming is een volwassen en overvolle markt, geleid door bonafide bedrijven als Sony en Microsoft en gedomineerd door titanen als PUBG: Battlegrounds, dat al meer dan 1 miljard keer is gedownload. En Web3War? Tot nu toe hebben ongeveer 5.500 mensen zich aangemeld. Ryan is niet ontmoedigd. “Ik denk dat als we de 10.000 halen, dat er dan iets groots staat te gebeuren. Het bewijst dat we een product hebben dat mensen willen.” Ryan is een geboren optimist, erkent hij, en dat geldt voor de meeste cryptogelovigen. Dit houdt in dat hij niet alleen een grote toekomst voor blockchain voorspelt, maar ook de mislukkingen ervan negeert.

In november annuleerde de Australian Securities Exchange plannen voor een op blockchain gebaseerd systeem voor het uitvoeren van transacties, waardoor ze 168 miljoen dollar verloor. In november trok de Deense rederij Maersk de stekker uit haar blockchainplatform. In een verklaring verklaarde ze dat “de behoefte aan volledige wereldwijde samenwerking in de sector niet is gerealiseerd”.

Deze mislukkingen verbazen Lee Reiners, beleidsdirecteur bij het Duke Financial Economics Center, niet. Blockchain is in wezen databasesoftware, merkt hij op, en niet erg populair. Het zou nooit zijn toegewijde aanhang hebben gekregen of miljarden aan durfkapitaal hebben aangetrokken, zonder zijn band met crypto. En dat, zegt hij, is een tragedie waar niemand volledig rekening mee heeft gehouden.

“Stel je voor dat al het geld en talent dat de afgelopen tien jaar in crypto is gestroomd naar de bestrijding van klimaatverandering of kankeronderzoek was gegaan”, zegt Reiners. “Het is een enorme verspilling van maatschappelijke middelen en dat allemaal omdat mensen snel geld wilden verdienen. Wat ze ook zeggen, wat de meeste mensen aantrok was de mogelijkheid om snel rijk te worden.”

Het talent dat volgens Reiners verkeerd is ingezet, denkt daar anders over. De bijeenkomst bij Ruar eindigt laat, met een kleine groep die bespreekt hoe de pandemie heeft bewezen dat regeringen hun bevolking gemakkelijk onder controle kunnen houden, en de manieren waarop banken hen daarin bijgestaan hebben. Een aanwezige vertelt dat de rekening van een klant was afgesloten omdat hij weigerde een masker te dragen tijdens een bezoek aan een bank. Als alles volgens plan verloopt, zal die klant ooit andere opties hebben.

“Volgens mij bestaat er een kans om de wereld te vertellen dat blockchain een structurele verandering en positieve toekomst mogelijk maakt”, zegt Hernandez van Gitcoin. “Maar dat is nu niet het verhaal.”

_{© The New York Times}