Hoelang moet je gestopt zijn met roken voor je longen weer gezond zijn?

Wetenschappelijke studies hebben aangetoond dat het risico op longkanker bij een ex-roker met de jaren vermindert. Na tien jaar bedraagt het risico nog dertig tot vijftig procent in vergelijking met een roker, stelt een studie uit 2005. Het risico om aan longkanker te overlijden, is op dat moment gehalveerd indien je een gemiddelde roker was (een pakje per dag). Na twintig jaar, zo zegt een studie uit 2008, is het risico op overlijden aan elke rookgerelateerde oorzaak, inclusief longkanker, niet meer groter dan bij iemand die nooit gerookt heeft.

En toch vernam Johan Cruijff deze week dat ook hij aan longkanker lijdt. Op zijn 44ste stopte hij resoluut met roken. Een filmpje voor een Spaanse antitabakscampagne toonde hoe hij op zijn 44ste een sigarettenpakje controleerde op hoofd, borst en knie en het vervolgens uit beeld trapte. Maar kan je al die geïnhaleerde rook ook zomaar uit je leven schoppen?

Volgens dr. Annelies Janssens, longspecialist op de dienst Oncologie in het UZA, kunnen de longen van ex-rokers nooit meer volledig herstellen. "Mensen die ooit in hun leven gerookt hebben, blijven altijd een verhoogd risico hebben om longkanker te ontwikkelen", zegt ze. "Als je stopt met roken, daalt de kans om de ziekte te krijgen, maar die kans is nooit nul. Zelfs niet na twintig jaar."

Dat betekent niet dat het zinloos is om te stoppen met roken. "Hoe vroeger je stopt, hoe beter", aldus Janssens. "We merken hier duidelijk een cumulatief effect: iemand die op jonge leeftijd al begon te roken of heel veel sigaretten per dag rookt, heeft een grotere kans om de ziekte te ontwikkelen."

Genetische voorbestemdheid

Volgens professor Jacques De Grève, hoofd van de dienst Oncologie van het UZ Brussel, bedraagt de zogenaamde latentietijd, de tijd tussen de blootstelling en het optreden van de gevolgen, gemiddeld 20 jaar. "Maar we zien soms ook gevallen van mensen die al 30 of 40 jaar gestopt zijn en toch nog longkanker ontwikkelen", zo zei hij vandaag in Het Laatste Nieuws.

Hierbij speelt de genetische voorbestemdheid een grote rol, zegt dr. Janssens. "Waarom zijn er mensen die tot hun honderdste roken en nooit longkanker krijgen, en krijgt Johan Cruijff de ziekte wel hoewel hij al meer dan twintig jaar gestopt is? Een duidelijk antwoord is er niet. Het heeft te maken met de constitutie van het lichaam: bij die honderdjarige roker zonder kanker is het lichaam in staat vlugger te herstellen als zich een probleem voordoet."

Toch is er maar één boodschap, en die is: stoppen. "Ook al kunnen we niet beloven dat de ziekte zich nooit zal ontwikkelen, voor de algemene bevolking geldt dat stoppen met roken de kans op longkanker doet dalen", aldus Janssens. Hoelang het duurt alvorens de gunstige effecten merkbaar worden, is moeilijk te zeggen. "Dat kost wel wat tijd", zegt Janssens. "Paradoxaal genoeg zien we in het eerste jaar na het stoppen vaak net dat longkanker zich begint te ontwikkelen. De reden is dat veel mensen stoppen met roken omdat ze klachten krijgen, die pas na een aantal maanden tot uiting komen."

17 procent krijgt longkanker

Roken blijft de belangrijkste oorzaak van longkanker. Uit cijfers van het UZ Antwerpen blijkt dat 85 procent van de longkankers veroorzaakt wordt door sigarettenrook, al dan niet in combinatie met andere factoren. Andere longkankerverwekkende stoffen zijn onder andere radon, asbest, cadmium, chroom en dieseluitlaatgassen. Wie beroepshalve aan een van deze stoffen wordt blootgesteld en ook rookt, loopt een groter risico.

In België worden jaarlijks gemiddeld 95 nieuwe gevallen van longkanker vastgesteld per 100.000 inwoners, zo blijkt nog uit de cijfers. In totaal gaat het om zo'n zevenduizend mensen per jaar. Wie elke dag één pakje rookt, loopt 15 tot 20 keer meer risico. Passief roken verhoogt het risico met 30 procent. En, een cijfer dat tot nadenken stemt, 17 procent van de rokers krijgt longkanker.