Heilige graal van het farmaonderzoek: "Levenselixir binnen handbereik"

Achttien jaar heeft de Limburgse wetenschapster Ann Beliën achter de kiezen bij Janssen Pharmaceutica. Een drietal maanden geleden verruilde ze het bedrijf voor haar eigen start-up: Rejuvenate Biomed. Letterlijk 'verjongen', al is dat een beetje misleidend.

Niemand kan verjongen, maar Beliën wil wel het verouderingsproces van de mens uitstellen, net zoals de leeftijd waarop ouderdomsziektes in groep aankloppen. Die zag ze één voor één de kop opsteken bij haar vader. Eerst cardiovasculaire aandoeningen, later alzheimer. "Elk apart te behandelen", vertelt ze, "maar niet te genezen. En toch hebben ze een invloed op de levenskwaliteit. Voor hem was niet zozeer lang leven, wél zijn levenskwaliteit belangrijk."

Dertigers

Beliën wist waar ze verder mee moest: op zoek gaan naar medicatie die het verouderingsproces positief zou beïnvloeden. "Zo kunnen we, in combinatie met gezonde voeding en lichaamsbeweging, de leeftijd waarop ouderdomsziektes zich manifesteren, verleggen van 65 naar 85 jaar."

Om daarin te slagen snuisterde Beliën het bestaande spectrum van medicatie af, op zoek naar stoffen die én al goedgekeurd zijn én een invloed zouden kunnen hebben op het verouderingsproces. "De zogenaamde senescente cellen, verouderde cellen die ons lichaam niet meer kan opruimen, brengen ons immuunsysteem in de war. De stoffen die we met het onderzoek identificeerden, werken intern op die cellen in en geven een boost om zichzelf weer te herstellen zoals toen ze jonger waren. Vergelijk het met een auto: om die te onderhouden, moet je de olie vernieuwen."

Daarom zal de stof bedoeld zijn voor de huidige generatie dertigers, om preventief op de cellen in te werken. Momenteel lopen er tests op wormpjes, in 2019 zou getest kunnen worden op de mens. Dat kan zo snel omdat de werkzame bestanddelen al goedgekeurd zijn voor bepaalde ziekten. Over vijf jaar kan de stof op de markt komen, meent Beliën.

Het klinkt als een utopie, maar overal ter wereld gooien bedrijven miljarden euro's en dollars tegen onderzoeken om de veroudering tegen te gaan. Investeerders noemen het zelfs de heilige graal van het farmaonderzoek.

Dat Beliëns piste realistisch is, bevestigen andere experts. "Er zijn indicaties dat het vertragen van het verouderingsproces kan bij dieren", zegt Wouter De Haes, doctor in de biologie aan de KU Leuven.

Kwaliteit

"Vijf jaar is wel heel snel, zeker als je niet weet welk effect de medicatie op lange termijn op de mens heeft", stelt hoogleraar gerontologie Ivan Bautmans (VUB). "Daarnaast vormen verouderende cellen, die niet meer delen, een natuurlijk afweermechanisme tegen kanker. Maar er is nood aan het inperken van ongezonde levensjaren, en de methodologie is geen gek idee."

Beliën: "Kijk naar mijn vader: lang leven is niet van tel als je niet gezond bent. Zelf moet ik ook geen 120 worden, wel wil ik genieten zolang ik hier rondloop. Als we ervoor kunnen zorgen dat ouderen langer gezond blijven, kunnen ze langer participeren aan het sociale leven en verdwijnt de zware belasting door ouderdomsziektes."