Facebook treedt strenger op tegen desinformatie over vaccinaties en covid

Niet alleen desinformatie over Covid-19 en covidvaccinaties zijn niet welkom op Facebook, maar ook valse claims over vaccinaties in het algemeen. Het platform breidt zijn maatregelen uit.

“Covid-19 is door de mens gemaakt.” Of: “Vaccins zijn giftig, gevaarlijk en kunnen autisme veroorzaken.” Met directe ingang zal Facebook dit soort berichten van Facebook en Instagram verwijderen. Of liever: proberen te verwijderen, want het gevecht tegen desinformatie blijft een kat-en-muisspel.

De socialmediagigant heeft in samenwerking met regeringen, gezondheidsorganisaties – onder andere de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) – en ngo’s zijn lijst met valse claims over covid, covidvaccins en vaccins in het algemeen uitgebreid. Dat betekent dat groepen, pagina’s en accounts op Facebook en Instagram die dit soort claims herhaaldelijk delen, helemaal kunnen worden verwijderd.

Bill Gates

Facebook treedt al langer op tegen desinformatie over het coronavirus. Zo was het al verboden advertenties te plaatsen met antivaccinatieclaims of berichten over corona die volgens de WHO niet kloppen. Voorbeelden zijn berichten waarin beweerd wordt dat vaccins microchips bevatten die Bill Gates of andere leden van een geheime elite gebruiken om de bevolking af te luisteren, of waarin een verband wordt gelegd tussen 5G en het virus.

Het bedrijf brengt gradaties aan bij de beoordeling. Claims over covid of vaccins die niet overduidelijk in strijd zijn met het beleid, komen nog steeds in aanmerking voor beoordeling door externe factcheckers. Als ze als onwaar worden beoordeeld, krijgen ze een waarschuwingslabel en worden ze minder prominent in de feeds getoond. Tussen maart en oktober 2020 heeft Facebook naar eigen zeggen op deze manier 167 miljoen posts van labels voorzien. Met het oog op het nieuwe, nog strengere, beleid gaat Facebook zijn handhaving de komende weken verder uitbreiden.

Laisser-faire

De ingrepen staan niet op zichzelf. Facebook nam de afgelopen periode afscheid van zijn vroeger laisser-fairehouding en grijpt, al dan niet onder politieke en maatschappelijke druk, steeds vaker in bij allerlei controversiële onderwerpen. Een bekend voorbeeld is de hausse aan complottheorieën die door QAnon-aanhangers worden verspreid. Verder was Facebook, net als andere social media, ook actief rondom de Amerikaanse verkiezingen. Met als apotheose de schorsing van oud-president Trump nadat relschoppers het Capitool bestormd hadden.

Met het actievere ingrijpen neemt ook de kritiek toe. Niet meer, zoals vroeger, op de lakse houding van Facebook en consorten, maar juist op de macht die ze hebben om te bepalen hoe het publieke debat wordt gevoerd. Mag het handjevol machtige techbedrijven uit Silicon Valley beslissen op welke wijze we discussiëren? Een toenemend aantal critici vindt van niet.

Zwarte Piet

Facebook zelf probeert de critici de wind uit de zeilen te nemen met de installatie van een onafhankelijke toezichtsraad, in mei vorig jaar. Deze raad buigt zich over beslissingen van Facebook en kan die terugdraaien. Dat gebeurde vorige maand voor het eerst, toen vier eerdere beslissingen werden hersteld. Zo was er een Fransman die kritiek had over het in zijn ogen inconsequente overheidsbeleid rondom Covid-19 en een Amerikaan die nazi-propagandaminister Joseph Goebbels citeerde. Deze laatste deed dat niet met instemming, aldus de raad, maar juist om kritiek te leveren.

Momenteel kijkt de raad naar de schorsing van Trump en naar een Nederlandse zaak die vorig jaar veel stof deed opwaaien: het verwijderen van een video van 17 seconden waarin een jong kind Sinterklaas en twee pieten begroet. De aanwezigheid van Zwarte Piet was in strijd met Facebooks regels over racistische karikaturen.