Elizabeth Holmes: symbool voor alles wat fout loopt in Silicon Valley

In de zomer van 2020 is het zover. Dan verschijnt Elizabeth Holmes, de ex-CEO van Theranos, voor de rechter in een van de meest geanticipeerde strafzaken in de VS. In plaats van de mensheid te helpen met een revolutionaire doorbraak in de gezondheidszorg, bedroog ze iedereen. Van haar investeerders, over de media tot presidentskandidaat Joe Biden.

Toenmalig vicepresident van de Verenigde Staten Joe Biden was zwaar onder de indruk. Hij kreeg in het voorjaar van 2015 een rondleiding in “het lab van de toekomst” bij Theranos. Het bedrijf beleefde op dat moment zijn absolute hausse. De beloftes waren niet min.

Apple had ons laten zien wat het potentieel van de smartphone was en Amazon toonde hoe de toekomst van e-commerce eruitzag. Elizabeth Holmes, oprichter en CEO van Theranos, zou een revolutie in de gezondheidszorg ontketenen. Holmes stopte als 19-jarige in 2002 met haar studie scheikunde aan de prestigieuze universiteit van Stanford om de medische wereld te veranderen, bloeddruppel per bloeddruppel.

De Edison, een toestel dat Holmes bedacht toen ze nog studeerde, zou aan één druppel bloed genoeg hebben om zeventig verschillende medische testen mee uit te voeren. Dat was niet alleen handig voor mensen met een hekel aan een bloedafname. De uitvinding zou jaarlijks meer dan 200 miljard dollar (ongeveer 175 miljard euro) besparen voor de Amerikaanse gezondheidszorg.

Gemanipuleerde bloedmonsters

“Mensen weten niet eens dat ze het recht hebben op toegang tot informatie over zichzelf en hun eigen lichaam”, vertelde Holmes, met haar kenmerkende zware stem en priemende ogen, niet alleen in een reclamespot, maar in verschillende TED-talks en op de cover van menig zakenblad. Theranos zou dat recht met zijn technologie voor iedereen toegankelijk maken.

Haar wetenschappelijke doorbraak klonk te mooi om waar te zijn. En toch kreeg ze telkens het voordeel van de twijfel. Ze slaagde erin om hoog aangeschreven heren zoals Henry Kissinger, ex-minister van Buitenlandse Zaken voor de VS, en George Schulz, Amerikaans ex-minister van Financiën, te overtuigen om een rol op te nemen in haar raad van bestuur. Ze kon ook rekenen op investeringen van gevestigde waarden zoals de mediamagnaat Rupert Murdoch en Larry Ellison van Oracle, de familie achter Walmart.

Holmes groeide uit tot een van de belangrijkste uithangborden van Silicon Valley. Haar persoonlijk vermogen werd, als eigenaar van Theranos, op 4,5 miljard dollar (4 miljard euro) geschat. Dat ze net als haar idool Steve Jobs enkel in het publiek verscheen met een zwarte coltrui zorgde alleen maar voor meer enthousiasme.

Op 15 oktober 2015 prikte zakenkrant The Wall Street Journal de luchtbel kapot. Na maanden onderzoek kwam John Carreyrou erachter dat Theranos testresultaten van de Edison vervalst had. Het bedrijf gebruikte niet alleen bestaande technologie die het stiekem had gekocht om bloedmonsters te analyseren. Later bleek ook dat de bloedmonsters zelf gemanipuleerd werden. En Joe Biden? Die liep rond in een fabriek waarvan de verf nog niet eens droog was en de apparatuur niet was aangesloten.

Valse bariton

De eens zo gevierde selfmade zakenvrouw verloor in geen tijd al haar geloofwaardigheid. Zo bleek zelfs haar kenmerkende baritonstem vals te zijn. Die zou ze hebben ontwikkeld om geloofwaardiger over te komen bij investeerders en medische experten en tijdens publieke optredens. In de zesdelige podcast The Dropout zijn fragmenten te horen waarbij een jonge Holmes in enkele octaven hoger spreekt dan de wereld gewoon is.

De namen Elizabeth Holmes en Theranos staan vandaag symbool voor alles wat fout loopt in Silicon Valley. In 2018 beschuldigde de Amerikaanse beurswaakhond SEC Holmes en haar ex-vriend en zakenpartner Ramesh Balwani van “enorme fraude”. Holmes trof een minnelijke schikking en nam ontslag als CEO. Ze kan die functie in een beursgewaardeerd bedrijf in de komende tien jaar ook niet meer uitoefenen.

Maar daarmee is de kous niet af. Er hangen Holmes en Balwani nog verschillende rechtszaken boven het hoofd. Echt druk lijkt zij zich daar niet om te maken. Ze werd in 2018 al feestend gespot op het Burning Man Festival. Tegenwoordig vult Holmes haar dagen met lange wandelingen in San Francisco samen met haar echtgenoot en zoon van een rijke hotelfamilie, Billy Evans, en haar husky Balto.

Afspraak in juli 2020 voor het vervolg. Of in de filmzalen. Journalist John Carreyrou werkt samen met Adam McKay (bekend van The Big Short) aan een verfilming met Jennifer Lawrence in de rol van Elizabeth Holmes. Een releasedatum is nog niet bekend.