Een film meepikken terwijl uw auto zelf naar het werk rijdt? Nog even geduld

De Britten zullen binnenkort een film mogen kijken terwijl ze achter het stuur van een zelfrijdende wagen zitten die hen naar hun bestemming brengt. Ook in Duitsland hoeft opletten in het verkeer niet meer altijd. België kijkt de kat nog uit de boom.

‘Elk voertuig in beweging moet een bestuurder hebben. Hij moet voortdurend zijn voertuig goed in de hand hebben.’ Zo klinkt het vandaag de dag kort en bondig in de Belgische wegcode. Een auto mag dus niet zonder bestuurder rijden, en die moet continu aandachtig zijn en de controle over het stuur behouden.

Maar is dat anno 2022 nog altijd noodzakelijk? Steeds meer landen denken na over aanpassingen om hun verkeersreglement af te stemmen op de opkomst van zelfrijdende voertuigen. In het Verenigd Koninkrijk stelde het Department for Transport woensdag een wijziging voor waarbij bestuurders op de middenconsole een film zullen mogen kijken terwijl de soft- en hardware van de auto het werk voor hen doet. Wel moet de bestuurder op elk moment zelf de controle over het stuur kunnen overnemen. Net daarom zal op je gsm tokkelen nog steeds niet toegelaten zijn: bij een filmpje op de middenconsole kan de auto die indien nodig zelf uitschakelen, op je gsm is dat niet mogelijk.

Nog een nieuwigheid: bij een crash tijdens de fase van autonoom rijden zal niet de bestuurder, maar wel de fabrikant van de auto de verantwoordelijkheid voor het ongeval dragen.

Gidsland Duitsland

Het Verenigd Koninkrijk volgt hiermee het Duitse voorbeeld, waar auto’s al sinds 2017 onder omstandigheden autonoom mogen rijden. Het verkeersreglement werd aangepast waardoor de bestuurder zich in de automatische modus niet meer met ‘het verkeersgebeuren en de voertuigbediening’ bezig hoeft te houden.

Internationaal worden auto's in vijf niveaus van autonomie opgedeeld, legt autojournalist Wim Bervoets van Autofans.be uit. “Niveau 1 en zelfs 2 zijn in nieuwe auto’s redelijk standaard. Bij niveau 1 gaat het om een rijhulpsysteem zoals (adaptieve) cruise control. Voeg daar nog de technologie aan toe die je binnen je rijstrook houdt, en je zit aan niveau 2. Je kan je handen van het stuur halen, maar na enkele seconden krijg je een signaal dat je het opnieuw moet vastnemen.”

De aanpassing aan het Duitse en Britse verkeersreglement maakt de introductie van auto’s van niveau 3 mogelijk. Het verschil is de verantwoordelijkheid, verduidelijkt Bervoets. “Bij auto’s vanaf autonomieniveau 3 kan die worden overgedragen naar het voertuig, ook juridisch. Bij niveau 3 is dat tijdelijk, onder specifieke omstandigheden en op vooraf bepaalde trajecten. Denk aan autosnelwegen waar het verkeer in één richting rijdt op afgebakende rijstroken. Je kan je handen van het stuur halen, op internet surfen of mails beantwoorden terwijl de auto rijdt. Een dutje op de achterbank is nog een brug te ver, omdat je dan niet snel genoeg kan ingrijpen.”

13.191 kilometer

Mercedes is vanaf dit voorjaar de eerste constructeur wereldwijd die van de Duitse wetswijziging gebruik maakt om niveau 3-auto’s te introduceren. In de nieuwe S-klasse en de elektrische EQS kunnen gebruikers op 13.191 kilometer snelweg de Drive Pilot-functie gebruiken wanneer het verkeer niet sneller dan 60 km/u rijdt, dus enkel in een file of druk verkeer.

Remmen, optrekken, afstand houden, van rijstrook veranderen: de auto doet het dan volledig zelf, met behulp van tientallen sensoren en camera’s die de omgeving, verkeersborden en de bestuurder zelf in het oog houden. Gaat het verkeer weer vlotter, dan moet de bestuurder het stuur in handen nemen, net als buiten de snelwegtrajecten.

Luxesegment

De Duitse introductie van de zelfrijdende auto betekent echter niet dat we over enkele jaren allemaal zo rondrijden. Bij Mercedes blijft de Drive Pilot-functie voorlopig beperkt tot de twee modellen uit het luxesegment. “Dan spreek je toch al snel van wagens van rond de 100.000 euro”, zegt Bervoets. Niet voor iedereen weggelegd dus.

Zelfrijdende auto’s van niveau 4 en vooral 5 gaan nog enkele stappen verder, waarbij het laatste niveau echt verre toekomstmuziek is. “Dat laatste niveau is echt de zelfrijdende auto zoals we ons die allemaal voorstellen: volledig autonoom in alle omstandigheden zonder dat de bestuurder nog hoeft in te grijpen. In theorie heb je dan ook geen stuur meer nodig, maar ook dat is behalve voor bijvoorbeeld shuttlebusjes op vooraf bepaalde trajecten nog lang niet voor vandaag. Ook de wetgeving moet dat eerst toelaten.”

Nog niet in België

In ons land vonden er de voorbije jaren proeven plaats met onder andere zelfrijdende shuttlebusjes. Voor een introductie zoals in Duitsland is het nog te vroeg, zegt Stef Willems van verkeersinstituut Vias. “De technologie is in volle ontwikkeling, maar moet eerst nog zijn robuustheid bewijzen. Ook moet de impact op de verkeersveiligheid goed bestudeerd worden.”

Ook bij het kabinet van minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo) valt te horen dat de technologie eerst verder op punt gesteld moet worden. “Met zelfrijdende wagens rijden zoals in Duitsland kan inderdaad nog niet op de Belgische wegen. Op korte termijn zal dat ook niet gebeuren, maar dat betekent niet dat we ons niet voorbereiden. We bouwen op dit moment expertise uit en kijken daarbij ook naar de ervaringen in het buitenland.”

Volgens Gilkinet bieden zelfrijdende auto's zowel kansen als risico’s, bijvoorbeeld wanneer ze samen met niet-autonome auto's op de weg rijden. “Maar als we er slim mee omgaan kan gedeelde autonome mobiliteit leiden tot zowel kosten- als energie-efficiëntie en zo zeker een plaats hebben in onze mobiliteit van de toekomst.”