Die donkere modus op onze smartphone is populair, maar niet altijd beter voor de ogen

De donkere modus wordt steeds populairder bij websites en apps. In plaats van de klassieke zwarte letter tegen een witte achtergrond, is de tekst bij ‘dark mode’ juist wit en de rest van de pagina donker. Waarin schuilt die populariteit?

De meeste grote techbedrijven bieden de optie van een donkere modus inmiddels aan; van Facebook en Whatsapp tot Apple en Google. Veel mensen zijn enthousiast over zo’n nachtmodus. Een donkere achtergrond is immers rustiger voor wie gevoelig is voor fel licht, stelt bijvoorbeeld Google. Ook zou het tot een betere nachtrust leiden dan de dagmodus als je voor het slapengaan in bed nog graag even het nieuws wilt meepikken. Maar in hoeverre kloppen deze claims?

Het staat alvast buiten kijf dat veel schermtijd tot gezondheidsklachten kan leiden, zoals dubbelzien, hoofdpijn of droge ogen (door minder knipperen). Computer vision syndrome, in vakjargon. In een studie van de Amerikaanse Vision Council in 2016 onder tienduizend volwassenen gaf 65 procent aan dat ze last hadden van dit soort symptomen. Of een zwarte schermachtergrond hiertegen helpt, is echter de vraag. Uitgebreid wetenschappelijk onderzoek naar de donkere modus is niet gedaan.

‘Geen eenduidig antwoord'

“Er is er geen eenduidig antwoord”, zegt Victor Lamme, hoogleraar cognitieve neurowetenschappen en gespecialiseerd in visuele waarneming. Mensen met oogproblemen zoals glaucoom of maculadegeneratie kunnen baat bij hebben bij een donkere of nachtmodus, vertelt hij aan de telefoon. “Zij nemen makkelijker iets wits waar op een zwarte achtergrond dan andersom.”

Voor anderen maken de kleurinstellingen minder uit. Zeker, zegt hij, een donker scherm zorgt voor minder fel licht, maar de lichtintensiteit verlagen op je telefoon heeft een vergelijkbaar effect. “Het is vooral belangrijk om de hoeveelheid licht aan te passen aan de omgeving. Zo hoeven je oogpupillen niet steeds van grootte te veranderen.”

Oogrust

De donkere modus kan zelfs averechts uitpakken voor je oogrust, stelt de hoogleraar. Bij weinig licht worden je pupillen groot om toch zoveel mogelijk licht op te vangen, net als het diafragma van een fototoestel ver open moet in het donker. Nadeel daarvan is dat scherpstellen dan moeilijker wordt, wat vermoeiend is voor je ogen. Lamme: “Zeker als je lang naar een computerscherm kijkt, kun je daarom beter een witte achtergrond gebruiken.”

’s Avonds is dat een ander verhaal. Veel licht mag dan wel voor scherper zicht zorgen, het verstoort tegelijkertijd onze biologische klok. “Dat verstoort je slaap. Bij licht denkt je lichaam simpel gezegd dat het overdag is”, zegt chronobioloog Marijke Gordijn van adviesbureau Chrono@Work. De aanmaak van melatonine, een hormoon dat als een soort slaapsignaal werkt, wordt dan geremd, vooral bij blauw licht.

Of schermlicht op zichzelf nu echt veel invloed op slaap heeft, is nog onderwerp van debat. Gordijn: “Licht van je telefoon alléén is zelden te veel.” De donkere modus lijkt daarbij weinig verschil te maken, laat een kleine studie uit 2019 zien. Proefpersonen die Apple’s Night Shift aanzetten, maakten net zoveel melatonine aan als de groep die de dagmodus gebruikten.

Bovendien wijst onderzoek erop dat daglicht overdag de nadelige effecten van blauw licht ‘s avonds kan compenseren. Desalniettemin is het verstandig om het ‘s avonds in algemene zin goed donker te maken, adviseert Gordijn. Dus: kamerlampen uit, donkere schermmodus aan, de lichtintensiteit verlagen en je scherm niet te dichtbij houden.