Dicteetekst Kees van Kooten was "sadistisch taalexperiment"

_{De volledige tekst van het dictee kunt u hier lezen. Voor de versie met jurycommentaar kunt u hier terecht (pdf).}

Het Nederlandse PvdA Tweede-Kamerlid Martijn van Dam: "Had jij ooit van een 'Babels imbroglio' gehoord?"

De Vlaamse kinderboekenschrijver Marc de Bel: "Het woord 'anakoloeten' was mij onbekend, maar wat een schitterend woord. In mijn volgende boek ga ik een indianenstam zo noemen."

In zijn dicteetekst was schrijver en komiek Kees van Kooten zich flink te buiten gegaan. Al in de eerste zin pakte hij uit met woorden als 'zeugmata' - vaak geschreven als 'zuigmata' - en het van y's wemelende 'polysyndetons'. De twintigste-eeuwse taalcriticus Charivarius veranderde bij sommigen in Garyvarius of Stradivarius.

Nieuw
Nieuw deze keer was dat niet alleen de jury de deelnemers op spelfouten controleerde. Op hun beurt moesten de deelnemers grammaticale fouten en verkeerd gebruikte woorden uit de dicteetekst halen nadat zij deze eerst zelf hadden opgeschreven. Een streepje onder "een fetisj voor spelling", bijvoorbeeld. Want: iets kan een fetisj (of mascotte) zijn; een fetisj voor iets hebben, dat kan niet.

Schrijver en dicteeveteraan Bart Chabot sprak na afloop al van de 'Van Kooten-revolutie'. Chabot: "Terecht zegt Van Kooten dat het Nederlands meer is dan alleen spelling. 'Hullie', 'groter als'; het is lelijk en je hoort het steeds vaker."

Wartaal
Dit soort 'wartaal' is zelfs gevaarlijk, vindt Van Kooten. "In een schriftje houd ik allerlei taalontsporingen bij. Daar zitten veel phishingmailtjes van nepbanken tussen. 'Blij gefeliciteerdt', staat er dan bijvoorbeeld. Voor de verzender van zo'n mailtje is het een godsgeschenk als je de Nederlandse taal niet goed beheerst en gelooft dat het bericht echt is." Als 'een pseudobancaire poging tot phishing' schreef Van Kooten de nepberichten uit zijn mailbox het dictee in.

Dat de nadruk lag op taalfouten, betekende overigens niet dat de spelling niet meer telde. Met een gemiddeld aantal van dertig fouten (spelling en taal) schreef Van Kooten 'een van de moeilijkste dictees ooit', aldus Chabot. "In de zaal leek de tekst soms wel een verzameling klanken uit een muziekstuk in plaats van taal. Schitterend, maar er zaten wel veel woorden in die ik niet kende."

Zeer verneukeratief
Hij was niet de enige die met de tekst geworsteld had. De Vlaamse zanger Helmut Lotti: "Een zeer verneukeratief dictee vol absurde, bijna Belgische humor." Het woord 'anno hodie' was nieuw voor hem. "Eigenlijk een heel grappig woord."

Met dertien fouten (zes spel- en zeven taalfouten) was de 36-jarige Vlaming Dirk Bosmans de winnaar van het Dictee. De ruig bebaarde Bosmans is communicatiespecialist in de game-industrie. Over zijn dictee: "Ik heb 'lammenadige' met één m te weinig geschreven, want dat woord kende ik niet. Ook heb ik teveel taalfouten aangestreept. 'Finesses' bijvoorbeeld. Dat vond ik in meervoud raar klinken. Maar raar betekent natuurlijk niet dat het per se fout is."