Diamantjes in meteoriet zijn wellicht restanten van verloren planeet

Astronomen vermoeden al lang dat tientallen prille planeetjes ontstonden tijdens de eerste tien miljoen jaar van ons zonnestelsel. Deze zogeheten protoplaneten, bestaande uit gas, stof en gesteente, zouden qua omvang ergens tussen Mercurius en Mars liggen. Ze cirkelden rond onze jonge zon, maar werden uiteindelijk aan diggelen geslagen tijdens hevige botsingen. Hun materiaal vormde de basis voor de planeten, asteroïden en brokstukken die vandaag rond de zon draaien.

Echt bewijs voor deze theorie was er tot voor kort nog niet, maar de Almahatta Sitta-meteoriet zou weleens de sleutel kunnen zijn. Uit microscopische analyse van de piepkleine diamantjes in de meteoriet blijkt immers dat ze bestanddelen bevatten die geproduceerd werden onder immense druk, wat doet vermoeden dat de diamanten onder het oppervlak van een planeet tot stand kwamen.

"Simulaties tonen aan dat het vroege zonnestelsel tientallen van deze embryonale planeten had die met elkaar botsten om de aardse planeten te vormen, maar bewijs vinden voor het bestaan van een van hen? Dat verwachtte ik niet", zegt Farhang Nabiei, die stukjes van de meteoriet bestudeerde in het Federaal Instituut voor Technologie in Lausanne, Zwitserland.

"We doen aan archeologie: we kijken naar het verleden en proberen de geschiedenis van ons zonnestelsel te ontrafelen", zegt Philippe Gillet, een van de hoofdonderzoekers van de studie.

Ureïliet

De Almahatta Sitta-meteoriet werd voor het eerst waargenomen toen hij op weg was naar de aarde en ontplofte boven de Nubische Woestijn in 2008. De Universiteit van Khartoem verzamelde vervolgens 480 fragmentjes van de meteoriet, goed voor 4 kilogram in totaal.

Uit onderzoek bleek dat de meteoriet een ureïliet was: een zeldzame soort die niet vergelijkbaar is met andere stenen die bijvoorbeeld afkomstig zijn van de maan of Mars. De onderzoekers van het Zwitserse laboratorium en Japanse wetenschappers troffen in de meteoriet diamantjes aan van zo’n 100 micrometer groot. Dat is volgens hen te groot om het resultaat te zijn van een botsing tussen twee asteroïden. De onderzoekers speculeerden dat de meteoriet mogelijk afkomstig was van een verloren planeet, maar hadden meer bewijzen nodig om die theorie te staven.

Extreme druk

In het tijdschrift Nature Communications beschrijft het Zwitserse team nu dat uit nieuwe analyses blijkt dat de diamanten in de meteoriet spikkeltjes van een ijzer-zwavelverbinding bevatten die alleen maar kan ontstaan bij een druk die groter is dan 20 gigapascal. Bijgevolg moeten die diamanten onder het oppervlak van een onbekende wereld tot stand gekomen zijn.

"We kijken vermoedelijk naar een voorwerp afkomstig van de eerste planeten die rond de zon cirkelden, voor ze met elkaar botsten om de echte planeten te vormen die we vandaag kennen", aldus Gillet.

"Dat bewijst de theorieën over de vorming van ons zonnestelsel", zegt Nabiei. "Ureïlieten kunnen ons een beter idee geven van de vorming en evolutie van de planeten in ons zonnestelsel", voegt hij eraan toe.

Als de recente bevindingen bevestigd worden, is de Almahata Sitta-meteoriet voorlopig het enige bekende overblijfsel van een van deze lang verloren planeten.