Wetenschap
De rimpels van de Afrikaanse olifant: een huidafwijking die ook sommige mensen treft
De Afrikaanse olifant lijkt een afwijking te hebben die ook sommige mensen treft. Maar hij heeft er baat bij.
De Afrikaanse olifant herken je aan zijn grote oren, zijn machtige slurf en zijn slagtanden. Aan zijn grote lijf natuurlijk, maar ook aan zijn typische huid. Zwaar gerimpeld, als het vel van een hoogbejaarde.
Andere olifanten hebben zulke groeven niet. Zwitserse biologen vermoedden dat het complexe patroon het gevolg is van uitdroging in het Afrikaanse klimaat. Maar nee. Uit hun onderzoek blijkt dat het scheurtjes zijn die ontstaan doordat de dikke olifantenhuid niet soepel genoeg is om te buigen. Het dier heeft er nog baat bij ook: door de rimpels spoelen verkoelend water en modder niet zo snel weg.
De olifant raakt zijn lichaamswarmte namelijk niet zo snel kwijt. Het dier heeft geen zweetklieren, door zijn grote formaat heeft hij naar verhouding een klein lichaamsoppervlak en dan is het in Afrika nog droog en heet ook. Afrikaanse olifanten nemen daarom graag een bad waarbij ze zich nat sproeien en door de modder wentelen. Water dat verdampt, neemt een deel van die warmte mee, maar water dat wegspoelt niet. Dan komt die rimpelige huid van pas. Door het fijne patroon van miljoenen kanaaltjes blijven water en modder vijf tot tien keer zo lang op het olifantenlijf.
Poollandschap
Maar hoe komt het dier aan die groeven? Op het eerste gezicht deed de huid de Zwitsers dus denken aan scheuren door krimp. Aan opgedroogde modder, aan oud asfalt of een poollandschap met scheuren in het ijs. Maar als ze op hun computer simuleerden hoe een olifantenhuid eruit zou komen te zien als die zou krimpen, kregen ze niet het goede patroon. Minder homogeen, en met scheuren langs de bultjes in de huid en niet door de tussenliggende kuiltjes zoals bij de echte olifant.
Ze kregen wel het goede patroon als ze in hun computer een huid stopten die steeds dikker werd en verhardde. Als ze zo’n huid bogen, ontstonden dezelfde scheurtjes als in de natuur.
De verdikking van de opperhuid van een Afrikaanse olifant komt doordat de huid sneller bij de basis aangroeit dan dat hij aan het oppervlak slijt, schrijven de Zwitsers in het vakblad Nature Communications.
Opvallend genoeg lijkt deze normale gang van zaken bij de olifant op een erfelijke afwijking die één op de 250 mensen treft: ichthyosis vulgaris, oftewel vissenschubziekte. Als deze verwantschap een genetische overeenkomst blijkt te hebben, zijn de onderzoekers op een merkwaardig fenomeen gestuit. “Het zou betekenen dat dezelfde mutaties die onafhankelijk van elkaar zijn ontstaan, bij de mens ongunstig zijn gebleken, terwijl ze de olifant voordeel hebben gebracht.”
