Datingfraude: "Uw geld voor mijn liefde"

1. Datingfraude: wat is het?

Vriendschaps- of datingfraude is een vorm van internetfraude die steeds vaker voorkomt, ook in België. Mensen die via een dating- of sociaalnetwerksite op zoek zijn naar liefde, vriendschap of gewoon wat sociaal contact, worden benaderd door een 'scammer' die er op het eerste gezicht erg normaal en betrouwbaar uitziet. Eens er tussen beiden een vertrouwensband is opgebouwd, blijkt de oplichter echter uit op iets heel anders: geld.

2. Hoe gaat het in z'n werk?

Over het algemeen verloopt datingfraude in drie fasen:

In een eerste fase probeert de fraudeur contact te leggen met mogelijke slachtoffers door een fake profiel aan te maken op een dating- of sociaalnetwerksite. Dat profiel vullen ze met teksten en foto's - niet zelden ontvreemd van andere facebookprofielen of persoonlijke websites - om een sociaal wenselijk alter ego te creëren: iemand met een degelijke job, een leuke achtergrond, een fijne familie, etc.

Eens het ijs gebroken is, zal de fraudeur zijn 'slachtoffer' op een slinkse manier proberen in te palmen. Dat door handig in te spelen op diens kwetsbaarheden: de crimineel nodigt hen uit veel over zichzelf te vertellen, en ook hijzelf lijkt bijzonder veel prijs te geven over zijn persoonlijk leven. Op die manier proberen de fraudeurs een vertrouwensband op te bouwen, een beetje vergelijkbaar met de manier waarop tienerpooiers hun slachtoffers aan zich binden.

Wanneer het slachtoffer dan verliefd is, of een sterke band met de ander voelt, zal de crimineel een verhaal opdissen waarvoor hij aanvankelijk een kleine som geld nodig heeft: hij wil overkomen naar België of hij heeft wat geld nodig om een erfenis vrij te maken, etc. Die initiële kleine som is echter nog maar het begin van een hele reeks financiële vragen, waarvoor hij telkens weer een andere geloofwaardige uitleg heeft. Slachtoffers zitten op dat moment vaak al zo ver in 'de relatie' verwikkeld dat ze het bedrog niet inzien.

3. Wat zijn verdachte signalen?

Omdat fraudeurs veelal van vaste technieken uitgaan, zijn er voor gebruikers ook veel 'verdachte signalen' die kunnen waarschuwen voor oplichting:

- 'Love scammers' gebruiken vaak een welbepaald soort profiel, eentje dat meteen verantwoordt waarom ze op zoek zijn naar liefde via het internet. (Denk bijvoorbeeld: een zakenman op reis, een soldaat in oorlogsgebied of een bloedmooie vrouw die omwille van kinderen niet op date kan gaan.)

- Een vaste regel bij fotomateriaal: wanneer het er allemaal te mooi uitziet om waar te zijn, is het dat waarschijnlijk ook.

- Let goed op het mailadres: soms geeft het info over het land van herkomst. Populaire frauduleuze afzenders zijn: West-Afrikaanse landen zoals Nigeria, Engeland, Spanje, Zuid-Afrika, Roemenië en Rusland.

- Ook verdacht is het wanneer de contactpersoon al snel voorstelt het contact te verleggen naar een ander medium, zoals Facebook of e-mail. Die zijn minder snel traceerbaar dan een profiel op datingsites.

- De communicatie verloopt enkel via chat of e-mail, nooit via de webcam

- De correspondentie verloop in 'gebrekkig Engels'

- Er worden vaak trieste en tragische verhalen opgedist over persoonlijke ongelukken

- Een echte ontmoeting wordt steeds maar weer uitgesteld omdat 'dramatische' dingen de fraudeur verhinderen om te komen

- Er wordt om geld gevraagd: dat op zich is al een rode vlag. Wanneer dat geld dan ook nog eens via systemen als Western Union of Moneygram overgemaakt moet worden, in plaats van een gewone internationale overschrijving, moeten de alarmbel luid gaan rinkelen. Via die methodes is de ontvanger immers niet traceerbaar.

4. Via welke kanalen opereren datingfraudeurs vooral?

De meeste 'love scammers' gaan tewerk via datingsites, maar ook steeds vaker via Facebook. Door te werken met profielen kunnen scammers hun slachtoffers er zorgvuldig uitkiezen op basis van specifieke kwetsbaarheden, zoals een recente scheiding of het verlies van een partner. Eens het eerste contact gelegd is, vragen fraudeurs meestal wel redelijk snel op een ander medium over te schakelen.

5. Wie zit er achter zulke nepprofielen?

De meeste datingfraudeurs zijn Nigerianen, Ghanezen en Oost-Europeanen. Ze opereren vaak vanuit Nigeria, Ghana, Zuid-Afrika, Engeland, Spanje, de Verenigde Staten en Maleisië en steeds vaker vanuit andere landen in het Verre Oosten en Oost-Europa. Naar die plaatsen gaat dus meestal ook het geld.

Volgens gespecialiseerd onderzoek van Forensicron is ongeveer 40 procent van de 'love scam'-slachtoffers man en 60 procent vrouw. Het gaat om mensen tussen 40 en 70 jaar oud uit alle lagen van de bevolking.

6. Wat kunnen slachtoffers doen?

De federale politie roept de slachtoffers van vriendschaps- of datingfraude op om klacht neer te leggen bij de lokale politie. Dat gebeurt vandaag volgens hen nog te weinig, vaak omdat mensen met een onnodig schaamtegevoel zitten omdat ze in het verhaal van een scammer zijn meegegaan.

Bovendien blijkt ook het achterhalen van de identiteit van de fraudeur vaak geen sinecure. Dit omdat ze via de door hen gebruikte methodes simpelweg niet te traceren zijn.

Bekijk de reportage van Koppen over 'vriendschapsfraude' vanavond om 21.25 uur op Eén.