Dan toch geen grote ontblote tanden? Nieuw onderzoek geeft T. rex weer lippen

Ze glimlachten, fronsten of gromden waarschijnlijk niet, maar de Tyrannosaurus rex en aanverwanten hadden vrijwel zeker het dino-equivalent van lippen. Dat is een nieuwe bevinding van wetenschappers die het beeld van roofdieren met grote tanden die uit de mond steken in twijfel trekt.

Onderzoekers schreven donderdag dat drie bewijzen wijzen op de aanwezigheid van lipachtige structuren. Het gaat om de anatomie van de schedel en de kaak van de groep theropoden, de groep vleesetende dinosaurussen. Daarnaast zijn er de slijtagepatronen van hun tanden en de relatie tussen de groottes van de tanden en de schedels.

“Onze studie suggereert dat theropoden geen blote tanden hadden wanneer de mond gesloten was”, zegt Thomas Cullen. Hij is paleontoloog bij de Auburn University in de Amerikaanse staat Alabama en hoofdauteur van de nieuwe studie die werd gepubliceerd in het belangrijke wetenschappelijk tijdschrift Science.

“Lippen van dinosaurussen zouden anders zijn dan die van zoogdieren. Ze konden niet onafhankelijk worden bewogen. De dino’s konden de lippen dus niet terugkrullen of een ander soort beweging maken die we associëren met lippen bij mensen of andere zoogdieren”, zegt de professor aan persagentschap Reuters.

Ook varanen hebben lippen

“Dinosauruslippen lijken meer op die van hagedissen of amfibieën, ook al associëren we de term typisch met zoogdieren zoals wijzelf”, aldus Cullen. Technisch gezien is er ook geen sprake van schubben, maar van ‘labiale schubben’.

In wetenschappelijke maar ook populaire afbeeldingen van de T. rex en andere vleesetende dinosaurussen laten ze vaak tanden zien, zoals bij krokodillen het geval is. Denk maar aan de beroemde scènes in de film Jurassic Park uit 1993.

“Varanen, zoals de komodovaraan, zijn perfecte levende analogen. Ze zijn vleesetende actieve roofdieren en hun tanden zijn verrassend gelijkaardig aan die van dinosaurussen”, zei paleontoloog en coauteur Robert Reisz van de Universiteit van Toronto Mississauga (UTM) aan Reuters.

“De volledige sluiting van hun mond met de met labiale schudden bedekte lippen beschermt de binnenkant van de mond tegen de droge omgeving. Daardoor zijn onder andere de mondklieren en vochtige tong beter beschermd”, verduidelijk Reisz. “Dat is biologisch gezien normaal voor een landdier. Krokodillen wijken van dit patroon af omdat ze overwegend in het water leven.”

De verzegelde lippen helpen om het glazuur gehydrateerd te houden, volgens Cullen. Uitgedroogde tanden zijn meer vatbaar voor schade tijdens het eten of vechten. Dat is niet ideaal als je een roofdier bent.

Heb je lippen, dan slijten je tanden op een andere manier

Een onderzoek naar de relatie tussen tand- en schedelgrootte ondermijnt ook het idee dat grote vleesetende dinosaurussen tanden hadden die te groot waren om door lippen te worden bedekt. De studie ziet in nu nog levende grote hagedissen dat ze tanden hebben die vergeleken met de schedel groter zijn dan bij de T. rex. En ook die dieren hebben lippen.

Bij krokodillen slijten tanden op een asymmetrische manier. Hun tanden zijn niet bedekt door lippen en de zijde aan de buitenkant is meer beschadigd dan de binnenkant. Dat is niet het geval bij de fossielen van de Daspletosaurus, nauw verwant aan de T. rex. Dat moet aantonen dat die lippen hadden.

Ook zijn er aanwijzingen dat er kleine putjes zitten in de schedels van theropoden. Die kunnen zenuwen en bloedvaten huisvesten om lippen en tandvlees te voeden. Maar die structuren ontbreken bij krokodillen.

“We hebben een veel realistischere interpretatie van de gelaatstrekken van theropoden. Dat is belangrijk voor het begrijpen van hun biologie”, aldus Reisz.

“Waar we hier in veel opzichten naar streven is dat dino's worden gezien als dieren — wat ze werkelijk waren — en niet puur als filmmonsters”, concludeert Cullen.