Hersenen
Brein zwangere vrouw krimpt en verandert blijvend
Vrouwen die voor het eerst zwanger zijn, ondergaan onder invloed van zwangerschapshormonen sterke hersenveranderingen, die hen klaar lijken te stomen voor het moederschap. Delen van het brein krimpen daarbij blijvend, schrijven Spaanse en Nederlandse onderzoekers in vakblad Nature Neuroscience.
Eerste auteur Elseline Hoekzema van de Universiteit Leiden spreekt van een "proces vergelijkbaar met de puberteit", waarbij specifieke hersengebieden in de aanloop naar een nieuwe levensfase zich specialiseren. Zo krimpt bij zwangeren de hippocampus, een hersendeel dat een rol speelt bij het geheugen. Ook in de hersenschors neemt op verschillende plekken tijdens de zwangerschap de hoeveelheid grijze stof af, waarschijnlijk om die gebieden verder te specialiseren door overbodige hersenverbindingen weg te snoeien.
De veranderde gebieden spelen een rol bij het herkennen van gedachten en emoties van anderen. Volgens de onderzoekers helpen de hersenveranderingen moeders dan ook bij het inschatten wat er in hun kind omgaat. Bij experimenten waarbij ze moeders lieten kijken naar foto's van hun baby, werden juist de veranderde gebieden geactiveerd. De mate van hersenverandering bleek bovendien een voorspeller voor de sterkte van de binding die de moeders zelf met hun kind zeiden te voelen.
Hoekzema en haar collega's bestudeerden hersenscans van 25 vrouwen voor en na hun eerste zwangerschap, en vergeleken die met scans van vrouwen die niet zwanger waren en mannen die voor het eerst vader werden. In tegenstelling tot de niet-zwangere vrouwen en de vaders, ondergingen de moeders sterke hersenveranderingen, bij ieder van hen haast dezelfde. Bovendien zijn de meest veranderingen blijvend, bleek toen het team de moeders twee jaar na de bevalling opnieuw bestudeerde. Alleen hun hippocampus was weer vrijwel even groot als voor de bevalling.
"Een elegante studie die duidelijke veranderingen in de grijze stof laat zien", vindt Lise Eliot, universitair hoofddocent neurowetenschappen aan de Chicago Medical School in de Verenigde Staten, niet betrokken bij de studie. Vraagtekens zet ze bij de functie van die veranderingen: "Hun interpretatie, dat het allemaal te maken heeft met sociale vaardigheden en de band tussen moeder en kind, vind ik wat ver gaan. De betreffende gebieden spelen een rol bij veel meer dan alleen het verplaatsen in anderen."
Hoekzema ziet haar resultaten niet als excuus voor vaders om de zorg voor hun kinderen aan hun partner over te laten. "Deze hormonaal gestuurde veranderingen zijn niet de enige manier om tot goed oudergedrag te komen", benadrukt ze. "Ze kunnen hooguit een beetje bijdragen."
Begrip van de veranderingen kan mogelijk meer begrip opleveren van bijvoorbeeld het ontstaan van postnatale depressie, denkt Hoekzema. "Net als de puberteit is de zwangerschap een periode waarin onder invloed van hormonen veel verandert in de hersenen. Daarmee het is ook het een gevoelige periode voor het ontwikkelen van mentale problemen."
