Aantal gevallen van pancreaskanker is verdubbeld in België. Drie factoren zijn daar bepalend in

Het aantal patiënten met pancreaskanker stijgt jaar na jaar. Vergeleken met voor corona gaat het om een toename van 25 tot wel 60 procent. Hoe kan dat? Welke overlevingskans heb je bij pancreaskanker? En kan je zelf iets doen om het risico erop te verkleinen? Professor en pancreaschirurg Nouredin Messaoudi (UZ Brussel) leg uit.

In het ZNA is het aantal patiënten met een pancreastumor toegenomen met 60 procent, vergeleken met voor de coronapandemie. In 2019 ging het om 37 patiënten per jaar, in 2021 - het recentste cijfer - steeg dat naar 60 patiënten. Dezelfde tendens bevestigen ook het UZ Leuven, UZ Gent en UZ Brussel. In Brussel ging het in 2019 over 32 gevallen, in 2021 waren dat er 49. Gent spreekt over een toename van ongeveer 25 procent. Jaarlijks vinden 90 à 100 pancreaskankerpatiënten de weg naar het UZ Gent voor een behandeling. “Maar ook voor de coronapandemie steeg de sterfte aan pancreaskanker al", vertelt prof. Nouredin Messaoudi, pancreaschirurg in het UZ Brussel.

Volgens het Belgisch kankerregister is het aantal patiënten in ons land de voorbije 15 jaar verdubbeld. Zij beschikken over cijfers tot en met 2020. “In deze periode is er een duidelijke stijging van het aantal diagnoses van pancreaskanker per jaar. In 2004 ging het om 572 diagnoses bij mannen en 499 bij vrouwen. Deze aantallen stegen in 2020 tot 1.028 bij mannen en 1.015 bij vrouwen. De curves wijzen op een duidelijke toename van het risico op pancreaskanker, met zo’n 2,7 procent per jaar bij mannen en 3,5 procent jaar bij vrouwen.”

Ouder en dikker

Niet alleen in België, maar wereldwijd wordt er een stijgende trend vastgesteld. Het ECIS (European Cancer Information System) verwacht tegen 2025 nog een stijging met 7 procent. “Als je de toename op globaal niveau ziet, stijgt het percentage met 1 procent per jaar", vervolgt de pancreaschirurg. “Er zijn verschillende factoren die die stijging verklaren. Enerzijds heeft het te maken met de vergrijzing van onze bevolking. Mensen die pancreaskanker krijgen, zijn meestal zeventigers, gemiddeld 72 jaar. Meer ouderen zorgt ervoor dat de ziekte frequenter voorkomt.

Anderzijds is er een verhoogde detectie. We doen meer scans die al letsels en voorloopstadia van pancreaskanker kunnen oppikken. En de laatste reden is oorzakelijk: rookgedrag en een toename van obesitas en diabetes type 2, allemaal risicofactoren voor pancreaskanker. Nu denk je misschien: het rookgedrag vermindert nochtans in ons land, maar toch zien we de pancreaskanker toenemen? Dat komt omdat het effect van dertigers die nu stoppen met roken pas opvalt als ze 70 jaar zijn. De conclusie voor de toename is dus: we worden met z’n allen ouder en dikker. Onze levensstijl bepaalt in de toekomst met welke ziektebeelden we geconfronteerd worden”, aldus de prof.

Door de huidige toename zijn we vandaag op een punt beland dat pancreaskanker naar de tweede plaats is gestegen van kankergerelateerde sterfte. Vroeger stond pancreaskanker op de vierde plaats. Op de eerste plek staat nog steeds longkanker. Hoewel de toename de afgelopen drie jaar opmerkelijker is, moeten we volgens de chirurg geen verband zoeken met het coronavirus of de vaccins. “Dit is een probleem dat voor de coronapandemie al bestond, maar door bovengenoemde factoren de laatste jaren erger is geworden. Een risico gerelateerd met het coronavirus is niet zichtbaar.”

Overlevingskans

Pancreaskanker is de kanker met de slechtste prognose, dokters spreken nog altijd over een overlevingskans van amper 7 procent. Nog geen 7,5 procent van de patiënten is vijf jaar na de diagnose nog in leven en bij wie met uitzaaiingen zit, is de overleving binnen het jaar beperkt. “Dat percentage is niet gewijzigd", vult Messaoudi aan. “Het is een van de meest agressieve kankers, maar er is betere medicatie nodig en vooral meer onderzoek om te weten wat die tumor zo agressief maakt. We boeken vooruitgang in andere kankers op vlak van immunotherapie, denk aan huidkanker en longkanker, maar bij pancreaskanker is dat slechts beperkt mogelijk", aldus de prof.