AnalyseRode Duivels
Zijn de Rode Duivels de ‘overachievers’ op dit EK? Dit zeggen de data
Voor de vierde keer op rij staat België in de kwartfinale van een groot toernooi. Wat leren de data ons tot nu toe over de prestaties van de Rode Duivels?
Zijn de Rode Duivels ‘versleten’?
Het is een uitspraak die de voorbije weken wel vaker terugkeerde: de gouden generatie, en dan vooral de Belgische defensie, is stilaan ‘versleten’. De Belgische ploeg is met gemiddeld 29,2 jaar de oudste van het hele toernooi, samen met Zweden. Het oudste winnende team in de EK-geschiedenis is Griekenland in 2004, met 28,4 jaar.
De vergrijzing zit overal. Op de transfermarkt zijn de Duivels, nummer één op de FIFA-ranglijst, opgeteld nog maar de helft waard van de jonge en dus waardevolle Engelse ploeg – met bijna 1,3 miljard euro de duurste vogels. “Heel wat spelers zijn duidelijk over hun piek heen, als je kijkt naar hun bijdrage aan teamprestaties doorheen de jaren”, zegt Floris Goes van SciSports, een Nederlands bedrijf gespecialiseerd in het analyseren van voetbaldata. Over de verouderde defensie zegt hij: “Dit zie je vooral verdedigend terug in de data, aan de bal – opbouwend dus – zijn ze nog steeds sterk.”
Tegen Portugal stonden voor het eerst vijf Belgische spelers met 100 caps op het veld - Vertonghen (130), Witsel (113), Alderweireld (112), Hazard (111) en Mertens (101). Als we de finale halen, komt ook Lukaku (97) daar bij. Dat is meteen ook het tegenargument: dit team kent elkaar door en door.
In de voorbije wedstrijden heeft de keuze voor ervaring geloond. Tegen Portugal zat sterspeler Cristiano Ronaldo in de zak van Thomas Vermaelen, en met 97 procent gelukte passes, 70 procent gewonnen luchtduels en een semigoal tegen Finland kan Vermaelen voorlopig terugkijken op een dijk van een toernooi.
Gemiddeld loopt een Rode Duivel op dit EK bovendien 9,85 kilometer per 90 minuten, wat meer is dan eender welke ploeg op het WK in 2018. Al doet vooral de intensiteit van meters ertoe in het huidige voetbal, zegt Goes, en die data zijn niet publiek beschikbaar.
De Belgische topsnelheid op dit EK werd tot nu toe wel gelopen door de meest ervaren speler, met name Jan Vertonghen (32,6 km/u). Italië heeft met Leonardo Spinazzola (33,8 km/u) echter de sneltrein van dit EK. Opletten geblazen, dus.
Speelt België anders dan op het WK in Rusland?
“In Rusland hebben de Rode Duivels de wereld veroverd met hun ‘vol gas’-voetbal: enthousiast, aanvallend, alles geven”, zegt Sporza-commentator Peter Vandenbempt, die na de groepsfase opmerkte dat België het “anders” probeert te doen dan andere kandidaat-eindwinnaars, zoals bijvoorbeeld Italië. De 36 doelpogingen van België – tegenover 87 voor Italië – lijken inderdaad betonvoetbal te suggereren.
Tegen Denemarken voetbalde ons land in de eerste helft één kans bij elkaar, dat was Martínez enkel overkomen in zijn debuutmatch in 2016. Vooral de infiltratiedrang van de Duivels lijkt aangetast, ondanks het gekende tactische recept: 3-4-2-1. België laat 3 procent minder baltoetsen optekenen op het offensieve derde van het veld in vergelijking met de eerste vier wedstrijden op het WK 2018.
In de plaats claimen de Duivels een iets hoger balbezit en meer nauwkeurigheid in de passing. Meer korte en minder lange passes ook. Individueel vallen in die optiek de statistieken van Toby Alderweireld op. Hoewel hij evenveel lange ballen speelt, lukte het in Rusland 2,5 keer zo vaak om zo meters te winnen op het veld. Er is nu gekozen voor meer combinatievoetbal en controle.
“België verdedigt nu ook 25 à 30 procent compacter dan tijdens de EK-kwalificatieduels”, zegt Goes. Gemiddeld veroveren de Rode Duivels de bal erg laag, op 39 meter van het doel van Courtois – Spanje zit bijna 10 meter verder. Mogelijk speelt de anciënniteit achterin een rol: hoe hoger je druk zet, hoe meer ruimtes er vallen, en hoe groter het risico om op snelheid gepakt te worden.
Nog opvallend: België was in 2018 de kampioen van de succesvolle crosses. Dit jaar bengelt ons land helemaal onderin met amper drie geslaagde voorzetten. “Nochtans gebeuren 75 procent van de aanvallen nog steeds langs de flanken, en dan vooral de linkerflank”, zegt Goes. Eerder dan ballen in de zestien te gooien, wordt Lukaku als aanspeelpunt gebruikt in de opbouw. “Op dat vlak heeft hij zich bij Inter dan ook ontpopt tot absolute topper.”
Is België op dit EK een ‘overachiever’?
België is het enige Europese land dat al vier eindtoernooien op rij de kwartfinale haalt. Een routineklus, zou je denken, maar daar dacht Cristiano Ronaldo zondagavond toch anders over. “Geluk, hé”, zei hij tegen Thibaut Courtois. Er valt iets voor te zeggen: de zogeheten ‘expected goals’ (xG), een indicator voor de kwaliteit van de bijeengevoetbalde kansen, toonden geen eindstand van 1-0 van België, maar van 0,2 tegen 1,1 voor Portugal.
Het toont meteen de zwakte van zo’n statistiek, die zich beroept op een berg aan historische data. Op een termijn van één wedstrijd blijft voetbal onvoorspelbaar. “Bovendien wordt niet in rekening gebracht of er een topkeeper in de goal staat, of een wereldspits aan het kanon”, zegt Goes. “61 procent van het Portugese gevaar kwam trouwens van buiten de zestien. Vanop die afstand is Courtois moeilijk te kloppen.”
Dat België 8 doelpunten maakt en 1 doelpunt tegen krijgt, kan je op basis van xG ‘overachieving’ noemen. Er is nog een andere conclusie: België teert op individuele klasse en is gruwelijk efficiënt. België schiet niet vaak op doel, maar 45 procent van de ballen is wel op het kader. Geen enkele kwartfinalist doet beter.
Vooral Romelu Lukaku toont zich een echte killer. Op dit EK zijn liefst 73 spelers vaker betrokken bij een opbouw die leidt tot een schot of kopbal. Kijk je enkel naar de opbouw die effectief tot een doelpunt leidt, dan is Lukaku plots nummer één. Bij liefst vijf doelpunten was de spits al betrokken, waarvan hij er drie scoorde. Dat is geen verrassing - Lukaku maakte 23 goals in 22 wedstrijden voor België sinds het WK 2018 – maar toch ook weer wel. In de Italiaanse competitie is hij ondanks een topseizoen “15 procent minder efficiënt in de afronding”, stelt Goes.
Op basis van een breed gamma aan statistieken deelt de website WhoScored een totaalscore uit. Daaruit komt België als tweede land naar voren met 6,93 op 10, enkel Italië doet beter (6,97). En hoewel de bookmakers België weinig kansen toedichten, doen datamodellen dat wél. Volgens The Analyst heeft België samen met Spanje het meeste kans om het EK te winnen, zo’n 24 procent.
Welke Rode Duivels krijgen een goed EK-rapport?
Thibaut Courtois werd eerder deze week al gelauwerd in deze krant, en hoeven we die andere onmisbare schakel zelfs te noemen? Elke 90 minuten laat Kevin De Bruyne op dit EK zeven acties optekenen die tot een schot leiden, alleen Marco Verratti doet beter. De Italianen staan wel met vijf spelers in de top 20 te pronken, België heeft enkel KDB.
De buitengewone klasse van De Bruyne zit in meerdere cijfers vervat. De gemiddelde afstand die hij aflegt met de bal aan de voet, bijvoorbeeld. Die is bij De Bruyne op dit toernooi 10,4 meter – een doorsnee afstand – maar twee derde daarvan zijn wel voorwaartse meters. Axel Witsel, die gemiddeld 10,2 meter de bal bijhoudt, wint daarmee slechts 0,2 meter.
Die verschillen zijn vooral illustrerend voor hun takenpakket. De passing van Witsel is bijvoorbeeld 97 procent geslaagd, pitch perfect. Geen enkele middenvelder die meer dan 90 minuten speelde komt op dit EK zelfs maar in de buurt. De Bruyne bengelt met 83 procent eerder aan de staart. Dat komt natuurlijk door de risico’s die in zijn passing sluipen, en die nodig zijn om kansen te creëren.
Het blijft moeilijk om data te gaan wegen zonder de opdracht van een bondscoach te kennen. En Martínez weet donders goed wat hij van zijn spelers verwacht. Als Ruben Van Gucht na de wedstrijd tegen Portugal vraagt wie de grootste afstand aflegde, zegt hij zonder verpinken: “Dat moet een wingback zijn. Thomas Meunier?” Gemiddeld 12 kilometer per 90 minuten om precies te zijn, geen enkele basisspeler doet op dit EK beter.
De wingbacks, Meunier en Thorgan Hazard, zijn samen met Youri Tielemans de zevenmijlslaarzen van dit elftal. Ook op vlak van tackles en intercepties drijven ze bovenaan de Belgische ranglijst. “Thorgan is op dit moment de betere broer”, zegt Goes. “Hij is namelijk ook een van de weinigen die passes in de diepte gaven.”
En laat ons de belangrijkste statistiek in voetbal niet vergeten: een beslissende goal in de achtste finale.
De data in dit stuk werden aan de hand van de volgende bronnen samengesteld: transfermarkt.com, theanalyst.com, whoscored.com, fbref.com, UEFA en SciSports.
