Waarom supersterren als Mbappé net vaker missen: wetenschapper geeft inkijk in het psychologische spel van een strafschoppenreeks

Professor Geir Jordet is een grote naam in de academische wereld en geeft les aan de Norwegian School of Sport Sciences in Oslo. Vijf jaar lang deed hij onderzoek naar het fenomeen van de strafschoppenreeks. Hij analyseerde elke penaltyreeks van een WK, EK en Champions League sinds 1976, interviewde 25 spelers die daaraan deelnamen én testte zijn bevindingen bij 15 clubs. Een overzicht van zijn belangrijkste resultaten:

• Hoe later in de penaltyreeks, hoe meer penalty’s worden gemist. Ook verdedigers (die een mindere traptechniek hebben), spelers ouder dan 23 (er is dus een grotere kans dat jonge voetballers wél scoren) en spelers die al 120 minuten op het terrein staan hebben grotere kans om te missen.

• Wereldsterren - denk maar aan Messi, Ronaldo en Mbappé - die al een prestigieuze individuele prijs hebben gewonnen, trappen gemiddeld 65 procent van hun penalty’s binnen. Vóór het ontvangen van die individuele trofee schoten diezelfde vedetten 89 procent raak. Ofwel: status verhoogt de druk én verhoogt de kans op falen wanneer iedereen naar hén kijkt.

• Spelers die moeten scoren om in de reeks te blijven slagen slechts 62 procent in hun opzet. Spelers waarbij hun penalty winst zou opleveren schieten 92 van de 100 keren raak. Een verschil met liefst dertig procent.

• Hoe er op stress wordt gereageerd, hangt af van de nationaliteit. Engelsen reageren sneller na het fluitsignaal (dat er mag getrapt worden) en wenden hun blik af van de doelman. Dit waarschijnlijk om sneller verlost te zijn van die stress. De Tsjechen daarentegen nemen hun tijd.

• Een snelle voorbereiding - het neerleggen van de bal en de reactie op het fluitsignaal - maakt de kans groter dat er gemist wordt. Even de tijd nemen om aan te zetten is een wijzere beslissing voor de strafschopnemer. De Engelsen zijn straks dus best iets geduldiger.

• Bij de interviews kwam naar boven dat élke speler angst voelt bij het nemen van een penalty. Die angst is het grootst in de middencirkel. Op het moment dat de speler naar de zestien stapt om te schieten, vermindert de nervositeit. Hoe dan ook is een penalty nemen een intense ervaring.

• Hoe een speler reageert ná het omzetten van de penalty kan een grote rol spelen in de uiteindelijke uitkomst van het hele team. Wie uitgebreid viert, vergroot de kans dat zijn of haar team uiteindelijk de reeks wint.

De conclusie? “Een penaltyreeks is geen loterij. Kennis over wat de succesfactoren zijn is cruciaal om controle te hebben over een penaltyreeks. Wie slim is, zet deze inzichten om in concrete acties.”