Van Hamar tot Calgary, wereldwijd verkeren de topijsbanen in nood

Het Noorse schaatsstadion Vikingschip dreigt ten onder te gaan vanwege de stijgende energiekosten. De EK’s allround en sprint van begin januari zouden de laatste wedstrijden kunnen zijn in Hamar. ‘Het schaatserfgoed staat hier op het spel.’

Het Vikingschip is niet de enige prominente ijsbaan die een moeilijke winter kent. Het kunstijs kraakt wereldwijd. Op alle banen waar dit seizoen de internationale titeltoernooien worden verreden, wordt de pijn van de energiecrisis gevoeld. Naast Hamar geldt dat ook voor Thialf in Heerenveen (WK afstanden in maart) en voor de Max Aicher Arena in Inzell (WK junioren).

Dat er in Inzell iets aan de hand was, merkten de Nederlandse topteams in het najaar al. Het Beierse dorpje is voor veel profploegen de vaste plek voor een laatste trainingskamp voor het wedstrijdseizoen. Dit jaar kwamen ze ook, maar gingen eerder terug, mopperend over het ijs en de kilte in de hal.

De ijshal in Inzell valt onder de regionale overheid en besloot, in lijn met het overheidsbeleid, in de herfst om energie te besparen. De verwarming ging omlaag en dat had zijn weerslag op de ijsvloer, die gebaat is bij een wat hogere luchttemperatuur. “Ik zit er dubbel in”, zegt Nadine Seidenglanz, topsportmanager bij de Duitse schaatsbond. “Zij kwamen voor de optimale omstandigheden en die waren er niet.” Tegelijkertijd is de noodzaak om energie te besparen wat haar betreft zonneklaar. “Ik had voor zwaardere maatregelen gevreesd.”

Het sluiten van ijsbanen bijvoorbeeld. “Dat proberen we juist te voorkomen door het verbruik zo laag mogelijk te houden. Het belangrijkste is dat we kunnen schaatsen.”

Overheidssteun

Sluiting dreigt wel voor het Vikingschip. Want hoewel Noorwegen rijk is geworden van de gas- en olievoorraden stijgen de prijzen mee met de trend. Directeur Tom Erik Hovde zag zijn energierekening verdrievoudigen van zo’n 660.000 euro naar bijna 2 miljoen. Dat is door de gemeente Hamar, met 30.000 inwoners, niet op te brengen. De burgers extra belasten is geen optie, vindt Hovde. Tot en met de EK’s springt de gemeente bij. Daarna houdt dat op.

Misschien is het beter om er een indoorvoetbalhal van te maken, oppert hij. “We moeten toch manieren verzinnen om de jeugd hier actief te houden. Dat is een taak van ons als sportlocatie.” En als dat rendabel is, kunnen er misschien de komende jaren nog een paar weekjes met ijs af. Maar dat is niets in vergelijking met de 150 ijsdagen nu.

Met enige jaloezie kijkt de Noor naar Thialf, waar de nationale overheid is ingesprongen. Al leek het daar niet op toen het kabinet in november besloot om zwembaden wel te compenseren voor de energieprijzen, maar ijsbanen niet. Na bezwaren van de Kamer beloofde sportminister Conny Helder dat de Heerenveense ijsbaan onder het zwembadenbeleid zou vallen.

Daarnaast wordt er een miljoen euro vrijgemaakt om Thialf op de lange termijn energiezuiniger te maken. Dat moet voorkomen dat de overheid nog vaker de gaten zal moeten dichtlopen. De provincie Friesland, mede-eigenaar van de baan, heeft vertrouwen in de toekomst. De zonnepanelen op het dak, die door een verzekeringskwestie al geruime tijd zijn uitgeschakeld, moeten weer functioneren. Het miljoen van het kabinet wordt gestoken in een energie-opslag bij het complex.

Rusland en China

Langebaanschaatsen is in mondiaal opzicht een kleine sport en bij het opstellen van de wedstrijdkalender heeft schaatsunie ISU betrekkelijk weinig keuze tussen ijsbanen. Rusland en Wit-Rusland zijn afgevallen door de oorlog in Oekraïne, China hield lang de grenzen dicht vanwege covid. China en Rusland zijn de landen met de meeste overdekte moderne ijsbanen.

In de praktijk is de ISU vooral aangewezen op Europa, Japan en Noord-Amerika. Maar daar is ook niet alles in orde. De Olympic Oval in Calgary gold decennialang als recordbaan, maar dreigt die status te verliezen. De machinerie die in 1988 werd aangelegd om ijs te maken is verouderd. De universiteit van Calgary is eigenaar van de olympische ijsbaan en heeft geen budget om de ijsmachines grondig te reviseren.

Veroudering speelt ook in Salt Lake City, waar de Utah Olympic Oval in handen is van een stichting. Die wist de afgelopen jaren met financiële steun van de staat Utah het koelsysteem onder handen te nemen.

Ook in Hamar speelt dit probleem. Hovde: “Onze machines zijn veertig jaar oud. Als we die vervangen, kunnen we zo al 1 miljoen kilowattuur besparen.” Hovde weet niet of hij het voor elkaar zal krijgen om het Vikingschip als ijsbaan te behouden. Maar de wens is er. “Laten we hopen dat er nog een toekomst voor ons is.”