Ronaldo, uithangbord van sociale revolutie in Saudi-Arabië

Cristiano Ronaldo zei bij zijn aantreden bij voetbalclub Al-Nassr dat hij een ander beeld van Saudi-Arabië wil geven. Kroonprins Mohammad bin Salman hoopt met muziek, festivals en sport de harten van millennials in het land te veroveren.

Een lichtshow, pompende muziek, Bengaals vuurwerk en uitzinnige fans op de tribune. De entree van Cristiano Ronaldo, dinsdagavond in de Saudische hoofdstad Riyad, was die van een popster, een halfgod. Een wedstrijd werd er niet gespeeld en toch waren de 25.000 stoeltjes in het Mrsool Park-stadion allemaal bezet.

De komende tweeënhalf jaar voetbalt Ronaldo voor de nummer drie uit de nationale competitie, Al-Nassr, dat hem naar verluidt een jaarinkomen van 200 miljoen euro (salaris en reclame-inkomsten) in het vooruitzicht heeft gesteld. Volgens de 37-jarige Portugese vedette, vijfvoudig winnaar van de Gouden Bal voor beste speler ter wereld, is hij niet alleen naar Saudi-Arabië gekomen om te voetballen, maar ook om een ander beeld van het voorheen zo streng islamitische land te presenteren. “Ik wil deel uitmaken van het succes en de cultuur”, zei hij ten overstaan van de wereldpers. “Dit is een nieuw tijdperk”, glunderde de Saudische nieuwslezer die de vragen mocht stellen.

Hoofddoek niet verplicht

Met zijn transfer naar het Arabische schiereiland ontpopt Ronaldo zich – gewild of ongewild – als het nieuwste uithangbord van een sociale revolutie die zich momenteel in Saudi-Arabië voltrekt. Sinds het aantreden van kroonprins (en premier) Mohammad bin Salman, ook wel MBS, ruim vijf jaar geleden heeft het land de luiken opengegooid.

De hoofddoek is geen verplichting meer, de zedenpolitie is ingesnoerd, het rijverbod voor vrouwen ging de prullenbak in, net als steniging en gedwongen huwelijken. Er zijn bioscopen geopend en er gaat geen week voorbij zonder een popfestival of rave in de woestijn. Restaurants, voorheen strikt gescheiden in een mannen- en een familieruimte, staan nu toe dat mannen en vrouwen mengen. Er geldt een alcoholverbod, maar ook daar komen scheurtjes in: vanaf dit voorjaar zal er volgens mediaberichten drank worden geschonken in een luxeresort aan de Rode Zee. De rode loper is uitgerold voor topsport (formule 1, golf, tennis, voetbal), muzikanten en grote namen uit de entertainmentindustrie.

MBS, zelf ook pas 37, staat aan het hoofd van een nog jongere bevolking: ruim twee derde is onder de dertig. Om Justin Bieber, Jason Derulo of Imagine Dragons te zien, hoeven die millennials niet meer naar Dubai of Bahrein. De hele wereld komt nu bij hen op bezoek, inclusief voetbalsterren als Ronaldo. Eerder zette wereldkampioen Lionel Messi zijn handtekening onder een miljoenencontract dat hem tot ‘toerisme-ambassadeur’ promoveerde.

Geen vrijheid

Op het moment leunt de Saudische economie nog zwaar op olie-inkomsten, maar op termijn moeten toerisme en entertainment de tweede hoeksteen vormen. Tijdens een investeerdersconferentie pochte MBS over een aanstaande ‘mondiale renaissance’ waarin zijn land vooropgaat. “Ik geloof dat het Midden-Oosten het nieuwe Europa gaat worden.”

Duidelijk is ook dat de sociale en economische omwentelingen niet gepaard gaan met politieke hervormingen. Het tegendeel is waar: MBS heeft alle macht naar zich toegetrokken. Familieleden die hij als een bedreiging beschouwde zijn aan de kant geschoven en van meningsvrijheid is nauwelijks sprake. In augustus werd een vrouw onder het mom van ‘verstoring van de openbare orde’ tot 45 jaar gevangenisstraf veroordeeld. Ze had een kritisch bericht geschreven op Facebook. Zeker 148 gedetineerden werden het afgelopen jaar geëxecuteerd, van wie 81 mensen op één dag. MBS gaf volgens de inlichtingendienst CIA zelf de opdracht tot de moord op dissident Jamal Khashoggi, maar hoeft zich daarvoor niet te verantwoorden. Hij kreeg vorige maand immuniteit van het Witte Huis in Washington.

Hoe populair MBS in eigen land is, laat zich niet vaststellen. Ook hij loopt soms tegen grenzen aan, zo bleek tijdens een recent popfestival in havenstad Jeddah. Het decor was het oude stadscentrum, een wijk met een 1.400 jaar oude moskee. “Het is zo verontrustend dat deze plek, zo nauw verbonden met onze islamitische geschiedenis en tradities, nu een podium is voor baldadigheid en harde muziek”, zo zei een koopman tegen The Wall Street Journal.

Een dergelijke kritiek viel er deze week niet te beluisteren. Het gezicht van Ronaldo sierde levensgrote bilboards langs de snelweg en zijn vrouw Georgina Rodríguez verscheen met een kuise hoofddoek. Tijdens de persconferentie versprak Ronaldo zich door te zeggen dat hij zich goed voelde “in Zuid-Afrika”. De Saudiërs deden maar alsof ze het niet hadden gehoord: hun feestje mocht niet worden verstoord.