Met geld kweek je nog geen ijshockeyteam: ‘Hier heeft het Chinese systeem van staatssteun niet gewerkt’

China investeerde vele miljoenen euro's om op de Olympische Winterspelen in februari ook in het ijshockey een rol te kunnen spelen. Maar in een teamsport blijkt succes niet te koop. ‘Het moet groeien, op de Chinese manier.’

Ze mogen meedoen aan de Olympische Spelen, de Chinese ijshockeymannen. Als gastland zou de deelname van China helemaal geen vraag moeten zijn, ware het niet dat het team zo slecht is dat de Internationale IJshockeyfederatie (IIHF) er toch over moest vergaderen.

Het was kiezen tussen twee kwaden: niet mogen meedoen is gênant, maar verliezen is zo mogelijk nog gênanter.

China investeerde veel in ijshockey de afgelopen jaren. Miljoenen euro’s werden uitgegeven aan stadions met extra glad, extra koud ijs. Buitenlandse coaches werden ingevlogen. En in Canada werden spelers met Chinese wortels gerekruteerd voor Kunlun Red Star, het team dat China vertegenwoordigt op de Spelen. Van de 28 spelers in het team zijn er zeven Chinees en zestien Canadees.

Sommigen van die Canadezen hebben een Chinese achtergrond, zoals Spencer Foo en Zach Yuan. Dubbele nationaliteiten erkent China niet, en pas in 2019 werd het makkelijker gemaakt om atleten met een ander paspoort te laten meespelen op nationaal niveau.

De selectie van de Chinese ijshockeyspeler Andong Song in 2015 voor de Noord-Amerikaanse Nationale Hockey League (NHL) leek een doorbraak. Hij mocht voor de New York Islanders uitkomen. De verwachtingen waren hooggespannen. Wintersport leefde altijd minder dan zomersporten, maar Peking hoopte met forse investeringen dat tij te keren - niet in de laatste plaats omdat het de Winterspelen mocht organiseren.

Geld investeren in een sport waar vaardigheden een belangrijke rol spelen kan werken. Chinese atleten doen het goed in kunstschaatsen, curling en freestyleskiën. Maar een teamsport leunt op communicatie en samenwerking, dingen die je niet kunt leren maar moet kweken – van jongs af aan.

Geen plezier

Die vaardigheden zijn in het ijshockey minder goed ontwikkeld, ziet de Amerikaanse antropologe Susan Brownell, die zich specialiseerde in de Chinese sportcultuur. “Hier heeft het Chinese systeem van staatssteun niet gewerkt. Je kunt niet duizenden kinderen rekruteren, geld investeren en ze dan in korte tijd naar topniveau krijgen. Peking heeft het wel geprobeerd, maar het ziet er niet naar uit dat ze erg ver komen.”

Je kunt er nog zoveel geld in pompen, als de spelers er geen lol in hebben, dan zullen ze ook niet beter worden, zag Mike Kwiatkowski, een Canadees die door de Chinezen als onder andere trainer werd ingeschakeld. Hij zag hoe tieners opgeslokt werden door hun schoolwerk en geen tijd over hadden voor dingen waar ze niet per se mee konden scoren. “Ze halen er geen plezier uit”, zegt hij aan de telefoon.

Het duurt nog zeker twintig jaar voor China op hoog internationaal niveau een kans maakt in het ijshockey, denkt Kwiatkowski. “Je kunt niet binnenkomen en zeggen: we doen het op zijn Duits of zijn Canadees. Het moet groeien op de Chinese manier.”

Voetbalmannen

Het was een lastige beslissing voor de IIHF. “Een team met 15-0 verslagen zien worden is voor niemand goed, niet voor China en niet voor het ijshockey”, zei voorzitter Luc Tardif in september tegen het persbureau AFP.

Dat het verlies van ijshockeyteam Kunlun gênant zal zijn voor de Chinese regering, is evident. Het kan gevaarlijk zijn, zegt Brownell. “Als het team het niet goed doet, kan het publiek geïrriteerd raken. Het systeem is door de overheid gefinancierd, dus met publiek geld.”

Ze herinnert aan het verlies van de voetbalmannen bij de Zomerspelen in 2008, ook in Peking. “Dat was een schande. Daarna werd snel een campagne opgezet om corruptie uit te bannen in het Chinese voetbal. Wie weet welke gevolgen dit verlies heeft.”

De ijshockeymannen hebben in februari een wonder nodig om de groepsronde door te komen. Kunlun Red Star staat als 32ste op de wereldranglijst en neemt het op tegen ijshockeygrootheden Canada, Duitsland en de Verenigde Staten.