KBVB-top: ‘De rotte appels moeten eruit, racisten of vuurpijlgooiers zoals op Beerschot’

Het racistische incident rond Vincent Kompany en zijn team maakt podcaster Gilles Mbiye-Beya boos. Samen met de toplui van de Belgische voetbalbond, CEO Peter Bossaert en bestuurslid Paul Van den Bulck, zoeken ze oplossingen. ‘Het is nooit te laat om de zaken te veranderen.’

Hieronder had een gesprek tussen een journalist en de CEO van de voetbalbond kunnen staan. Twee blanke mannen die het hebben over racisme; als een slager en een bakker die brainstormen over hongersnood in Afghanistan. Dan is de stem van Gilles Mbiye-Beya (26) van grotere waarde. De Antwerpenaar met Congolese roots heeft een encyclopedische kennis over het Belgische en internationale voetbal. Dat laat hij horen in verschillende podcasts.

In de laatste aflevering van Koolcast ging het over racisme. Tegen zijn zin. Maar de manier waarop een gebroken Vincent Kompany alleen maar kon stamelen dat hij naar huis wilde, liet hem geen keuze. “Kompany, een van de boegbeelden van onze nationale ploeg, die tot dier wordt gereduceerd. Toen konden we al voorspellen wat er zou gebeuren. Club Brugge zou zeggen: ‘Het zijn enkelingen.’ Iedereen ging een hashtag tweeten. Je hebt mensen die racisme willen oplossen en je hebt mensen die racisme kunnen oplossen. Ik geloof dat er bij de bond niemand zit die kan én wil. Anders hadden ze het allang opgelost. Ik zie beleid dat compleet naast de kwestie is. Politici of beleidsbepalers in het voetbal: doe gewoon waar je voor betaald wordt. Of zeg anders: er is racisme en ik ga er niets aan doen.”

Dat was dinsdag. Twee dagen later is Mbiye-Beya in de nieuwe gebouwen van de Koninklijke Belgische Voetbalbond. Voor hem zit Peter Bossaert (55), de CEO van het orgaan waar hij kritiek op had. Naast hem zit Paul Van den Bulck (56), een onafhankelijk lid van de raad van bestuur die vorige zomer eigenlijk al bondsvoorzitter had moeten worden. Door omstandigheden is het niet zover gekomen, maar het lijdt weinig twijfel dat daar binnen een halfjaar verandering in komt. Van den Bulck zal de eerste gekleurde voorzitter worden in de geschiedenis van de KBVB.

“Ik geloof in de kracht van het voorbeeld”, zegt Van den Bulck. Hij gebruikt zijn woorden spaarzaam, spreekt langzaam, doordacht. “Wat we ook doen in de strijd tegen racisme, het kan nooit genoeg zijn. Zo belangrijk is het. Maar ik geloof oprecht dat het ook nooit te laat is om de zaken te veranderen.”

Mbiye-Beya: Hoe hebben jullie de voorbije week eigenlijk beleefd?

Bossaert: “Ik ben diep onder de indruk van wat er is gebeurd. Kompany is de stamvader van het grootste Belgische internationaal succes in het voetbal. Voor spelers en supporters is hij een voorbeeld. Ik vind het waanzinnig dat er mensen zijn die in termen van kleur denken wanneer ze over hem spreken.”

Van den Bulck: “Ik vind het onaanvaardbaar wat er zondag gebeurd is. Racisme kan niet. Ik heb het ook ervaren. Het is een maatschappelijk probleem en het doet pijn. Soms zelfs fysiek, tot buikpijn toe.”

Bij mezelf en vrienden leeft het gevoel dat er niet genoeg gebeurt om dit soort incidenten te voorkomen. Ligt dat aan ons? Of ontbreekt het de bond aan transparantie over wat ze in de praktijk doen in de strijd tegen racisme?

Bossaert: “Je kunt voor dit soort belangrijke thema’s nooit genoeg doen. We zijn de grootste organisator van activiteiten in België. We hebben 550.000 leden en 4.000 clubs. Onze verantwoordelijkheid in dit debat is verpletterend groot. En geloof me, de strijd tegen racisme is een prioriteit binnen de bond. Daarom hebben we dit jaar het Come Together-plan tegen racisme en discriminatie gelanceerd. We hebben een centraal meldpunt. Er is een voltijdse inclusiemedewerker. Sinds dit seizoen moeten scheidsrechters op het wedstrijdblad aangeven of hij of zij op of naast het veld geconfronteerd werd met racisme of discriminatie. Dat laatste is een belangrijke stap, veel meldingen komen via de scheidsrechters.”

Van den Bulck: “Ik ben nog maar zes maanden aan de slag als onafhankelijke bestuurder, maar met mijn externe blik heb ik wel gezien dat de voetbalbond zijn uiterste best doet om zichzelf in vraag te stellen. Het heeft de KU Leuven gevraagd om de problematiek in kaart te brengen. Het heeft de sleutels voor zijn plannen in handen gegeven van mensen die zelf slachtoffer werden van discriminatie. De bevindingen waren misschien niet altijd even prettig, maar het toont dat de KBVB probeert om te evolueren.”

Bossaert: “We hebben een diversity board opgericht, een panel met mensen van verschillende achtergronden die ons kunnen bijsturen waar nodig. Het globale personeelsbestand van de bond is heel divers. Maar dat was boven aan de piramide allerminst het geval. In de raad van bestuur was er geen diversiteit. Daarom hebben we nu twee onafhankelijke bestuurders. Het plan heeft ook een repressief luik: we hebben de Nationale Kamer opgericht, waarin alle zaken rond racisme of discriminatie behandeld worden, van incidenten in een wedstrijd van de U8 in de provincie tot toppers in 1A. En we zetten zwaar in op vorming en coaching van jonge spelers en trainers.”

Gebeurt die vorming ook bij de supportersverenigingen? Want in het stadion zijn de echte problemen. Wanneer je als enige zwarte jongen in zo’n tribune zit, voel je je soms echt niet veilig.

Bossaert: “Dat moet beter. Een van de zaken die me zondag frappeerde: blijkbaar zijn er supporters die racisme zien gebeuren, maar er niet tegen optreden. Mensen ondergaan het vaak. Dat is de grote les, hoe terecht de verontwaardiging ook is. We moeten de vraag stellen of we zélf wel genoeg doen? Wij, als voetbalbond. Maar ook de fans in de stadions. De clubs. De politici. De media, die enkel bij een crisis berichtgeven over racisme. De KBVB lanceert veel initiatieven tegen discriminatie, maar nu krijgen ze pas aandacht, als het brandt.”

Van den Bulck: “Racisme is geen probleem van de sport op zich. Het is een weerspiegeling van de hele maatschappij. Ik weiger wel te pessimistisch te zijn. Zijn er in het verleden zaken fout gelopen? Wellicht. Maar het heeft geen zin om terug te kijken. Wat kunnen we zo nog veranderen? Niks. We moeten vooruit. De toekomst kunnen we samen vormgeven.”

Hoe zit het eigenlijk met de sancties? Hoe bestraft de bond racisme?

Bossaert: “Sinds de start van dit seizoen zijn er 114 klachten behandeld. Zestig daarvan zijn doorverwezen naar de Nationale Kamer. Die beschikt over een arsenaal aan straffen: boetes, schorsingen, gesloten of deels gesloten tribunes. We proberen ook in te zetten op alternatieve straffen, vooral in de amateurreeksen. We proberen mensen die uit de bocht gaan te confronteren met hun eigen woorden of gedrag door ze bijvoorbeeld oog in oog te brengen met de mensen die ze gekwetst hebben. Met de Dossinkazerne in Mechelen hebben we al een samenwerking. Op dit moment zijn we in gesprek met het Afrika-museum, om te bekijken of we rond racisme een soortgelijk project kunnen starten.”

Gelooft u dat mensen daardoor hun gedrag zullen veranderen?

Bossaert: “Vergelijk het met een trip naar Robbeneiland, waar Nelson Mandela 27 jaar is opgesloten. Als je die plek hebt bezocht, geloof ik nooit dat je je nadien nog zult bezondigen aan racistische uitspraken. Wie Auschwitz heeft gezien, zal er niet meer aan denken zich antisemitisch uit te laten. Helaas zullen we niet iedereen kunnen bekeren.”

Wat als dat niet het geval is?

Bossaert: “Die mensen moet je aan de kant zetten. Die zijn niet meer welkom. Punt. De rotte appels moeten eruit. Racisten, of vuurpijlgooiers zoals op Beerschot. Iedereen moet zich veilig voelen binnen een stadion.”

Dát is inderdaad een signaal. Een racist die gepakt wordt en nooit meer in een stadion mag komen. Want eerlijk: we mogen hier praten over vorming en heropvoeding, maar een groot deel van die mensen kun je niet meer van idee doen veranderen.

Bossaert: “Je hebt gelijk. Maar je hebt toch een combinatie van zowel preventieve als repressieve maatregelen nodig. En het zal wellicht nooit lukken om racisme voor de volle 100 procent te bannen. Maar dat moet wél ons doel zijn. Schrijf maar op: we go for zero. We streven naar een nultolerantie. We moeten dat durven uit te spreken. Niet alleen de bond, ook de fans en de clubs.”

Voor clubs zijn supporters ook gewoon hun klanten. Als zij iemand uit hun stadion zetten zijn ze een klant kwijt.

Bossaert: “Dat mag toch niet ten koste van je principes gaan? Zelfs als je een fortuin aan zo’n supporter zou verdienen.”

Van den Bulck: “Jamais. Nooit.”

Bossaert: “Nogmaals, de boodschap van het héle voetbal zou moeten zijn: racisme pikken we niet. Bezondig je je daaraan, dan zoeken we je en dan gooien we je uit de tribunes.”

Van den Bulck: “Er is geen compromis mogelijk. Er is geen plaats voor racisme. Punt. We kunnen niet zeggen dat alles perfect loopt. Maar ik zie een grote inspanning om de zaken in beweging te zetten. Ik ben dan wel een optimist van nature, maar ik geloof oprecht dat we stappen zetten, ondanks wat er zondag gebeurd is.”

Toen mijn nichtjes en neefjes het interview van Kompany zagen, barstten ze in tranen uit. Zulke zaken blijven pijn doen.

Bossaert: “Ik heb al vaker met Kompany en Lukaku gesproken over onze strijd tegen racisme, maar evengoed met onze eigen team of de mensen van City Pirates. Ze hebben al heel wat in beweging gebracht, ook binnen de bond. Nadat Kompany zich enkele jaren geleden afvroeg waar de diversiteit was in de bestuurskamers hebben wij bijgeschakeld.”

Het zou erg zijn voor Kompany en Lukaku als zij nu constant vragen krijgen over racisme. Kijk naar dat interview van Kompany na Club Brugge. Een van de meest welbespraakte mensen komt niet uit zijn woorden. Dat is een trauma. Dat zijn wondes die steeds opnieuw kunnen openscheuren.

Van den Bulck: (knikt) “We mogen niet alleen naar hen kijken. Het hele voetbal moet luid en duidelijk zeggen: hier stopt het.”

Bossaert: “Er is hoop. Kijk naar de fantastische zaken die City Pirates verwezenlijkt, een voetbalclub waar diversiteit centraal staat en die een enorme positieve impact heeft op haar omgeving. De Molenbeek Girls doen dat voor het vrouwenvoetbal. Laten we die projecten ook onderstrepen. Ze maken van de wereld een betere plaats. Niets is krachtiger dan dat.”